مستند «در جستجوی فریده» نماینده ایران در اسکار ۲۰۲۰ خواهد بود
شب گذشته یک خبر نسبتا غافلگیرکننده و تا حدی جنجال‌برانگیز از طرف هیات معرفی نماینده سینمای ایران به مراسم اسکار منتشر شد و مشخص شد که فیلم مستند «در جستجوی فریده» به عنوان نماینده سینمای ایران به اسکار ۲۰۲۰ معرفی می‌شود.
براساس آنچه از رائد فریدزاده دبیر و سخنگوی هیات معرفی نقل شده از میان ۷۰ فیلم اکران شده در سال ۲۰۱۹ میلادی ۱۰ فیلم برای بررسی‌های بیشتر برگزیده شدند که شرایط لازم برای شرکت در مراسم اسکار را داشته‌اند.
در مرحله بعد پس از رای‌گیری، فهرستی شامل سه فیلم «قصر شیرین» به کارگردانی رضا میرکریمی، «در جستجوی فریده» به کارگردانی آزاده موسوی و کوروش عطایی و «متری شش و نیم» به کارگردانی سعید روستایی از میان ۱۰ فیلم انتخاب شدند.
در این میان فیلم‌های «مغزهای کوچک زنگ زده» به کارگردانی هومن سیدی، «بمب، یک عاشقانه» به کارگردانی پیمان معادی، «سرو زیر آب» به کارگردانی محمدعلی باشه آهنگر، «آشغال‌های دوست داشتنی» به کارگردانی محسن امیریوسفی، «عرق سرد» به کارگردانی سهیل بیرقی، «سرخ پوست» به کارگردانی نیما جاویدی و «شبی که ماه کامل شد» به کارگردانی نرگس آبیار در میان ۱۰ فیلم اولیه بودند که از مرحله نهایی انتخاب بیرون ماندند.
اما هیات انتخاب را چه کسانی تشکیل داده بودند؟ این هیات بر اساس پیشنهاد خانه سینما از فرشته طائرپور تهیه‌کننده، فاطمه معتمدآریا بازیگر، ابوالحسن داودی کارگردان، تورج منصوری فیلمبردار، رسول صدرعاملی کارگردان، امیر اثباتی طراح صحنه، مرتضی رزاق کریمی تهیه‌کننده و مهرزاد دانش منتقد، تشکیل شده بود و رائد فریدزاده به عنوان عضو حقوقی و معاون بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی نیز در این هیات حضور داشته است.
اما انتخاب مستند «در جستجوی فریده» با برخی حاشیه‌ها نیز همراه بود. در مجموع می‌توان نقدها و حواشی را در چند دسته‌بندی کلی مطرح کرد. برخی گفته‌اند یک فیلم مستند شانس چندانی برای حضور در میان فیلم‌های برتر نهایی بخش غیرانگلیسی‌زبان اسکار ندارد. گروه دیگری از منتقدان فیلم‌هایی از میان فهرست ۱۰ تایی را شایسته‌تر از «در جستجوی فریده» ارزیابی کرده‌اند. کسانی معتقد بودند این انتخاب بیشتر برای نفرستادن «متری شش و نیم» به مراسم اسکار است و این انتقاد هم مطرح شده که چرا این‌بار برخلاف همیشه نه هیات انتخاب از قبل اعلام شد و نه فهرست ۱۰ فیلم و ۳ فیلم کاندید نمایندگی ایران.
با این وجود به نظر می‌رسد از برخی وجوه می‌توان تصمیم هیات انتخاب را درک کرد. از یک سو قرارگرفتن فیلمی مستند در میان فیلم‌های نهایی بخش بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان در سال‌های گذشته امری بی‌سابقه نبوده است. مثلا می‌شود به فیلم مستند «تصویر گم‌شده» (The Missing Picture) اشاره کرد که سال ۲۰۱۳ به عنوان نماینده کامبوج به اسکار فرستاده شد و نهایتا در میان ۵ فیلمی قرار گرفت که به مرحله نهایی راه یافتند.
از سوی دیگر شانس دو فیلم «قصر شیرین» و «متری شش و نیم» نیز آنقدرها بیشتر از در جستجوی فریده نیست اگر کمتر نباشد. متری شش و نیم یک فیلم پلیسی است که بیشتر به سینمای بدنه اصلی تعلق دارد و احتمال راه‌یافتنش به مرحله نهایی بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان بعید به نظر می‌رسد. انتخاب سال‌های اخیر آکادمی در این بخش بیشتر روی فیلم‌هایی تاکید دارد که تا حد قابل‌توجهی جنبه‌های هنری پررنگ دارند. شاید با این اوصاف قصر شیرین می‌توانست به عنوان نماینده معرفی شود اما احتمالا هیات انتخاب در جستجوی فریده را مستندی با موضوعی بدیع ارزیابی کرده‌اند که شانس بیشتری به نماینده ایران می‌دهد.
مستند در جستجوی فریده که پرافتخارترین مستند سال ۹۷ و پربیننده‌ترین فیلم بخش هنر و تجربه بوده درباره زنی به نام فریده است که چهل سال پیش در حرم امام رضا رها شده و نهایتا توسط زوجی هلندی به فرزندی پذیرفته شده و به کشور هلند برده می‌شود. فریده پس از سال‌ها ترس و امتناع بالاخره جستجو برای یافتن خانواده واقعی‌اش را آغاز کرده و به ایران سفر می‌کند. این سفر در شرایطی اتفاق می‌افتد که سه خانواده مختلف مدعی‌اند فریده فرزند آن‌ها است.
ارسال آثار از سوی کشورهای مختلف به بخش فیلم‌های غیرانگلیسی‌زبان که امسال با تغییر عنوان به نام بخش بهترین فیلم‌های بین‌المللی نامیده خواهد شد مدتی است که شروع شده و علاوه بر ایران، کشورهای الجزایر، گرجستان و سوییس نمایندگان خود را برای حضور در اسکار ۲۰۲۰ مشخص کرده‌اند. براساس زمان‌بندی اعلام شده فهرست ۱۰ فیلم منتخب اولیه این بخش مراسم اسکار ماه دسامبر سال ۲۰۱۹، فهرست ۵ فیلم نامزد دریافت جایزه ۱۳ ژانویه سال ۲۰۲۰ و برنده نهایی روز ۹ فوریه سال ۲۰۲۰ هم‌زمان با برگزاری مراسم اسکار مشخص خواهد شد.
