خورشید گرفتگی در مریخ از نگاه مریخ‌نورد کنجکاوی
مریخ‌نورد «کنجکاوی» در کوله‌بار سفر خود به مریخ عینک رصد خورشید گرفتگی را هم به همراه خود به مریخ برد! فیلتر خورشیدی دوربین Mast مریخ‌نورد کنجکاوی می‌تواند به صورت مستقیم از خورشید تصویربرداری کند. یکی از جذاب‌ترین کاربردهای این فیلتر رصد خورشید گرفتگی در مریخ است.
در چند هفته‌ی اخیر مریخ‌نورد کنجکاوی موفق شد با کمک این ابزار گذر فوبوس و دیموس، قمرهای مریخ، را از مقابل قرص خورشید ثبت کند.
فوبوس و دیموس اندازه‌ی کوچکی دارند و قطرشان به ترتیب ۲۶ و ۱۶ کیلومتر است. اندازه‌ی ظاهری فوبوس، قمر بزرگ سیاره‌ی مریخ، به حدی نیست که بتواند تمام قرص خورشید را بپوشاند و به همین دلیل این رویداد را می‌توان نوعی از خورشید گرفتگی حلقوی دانست.
از سوی دیگر اندازه‌ی دیموس به قدری کوچک است که گذر آن از مقابل خورشید خورشید گرفتگی نام نمی‌گیرد و دانشمندان آن را به عنوان یک گذر می‌شناسند. چیزی شبیه به رویداد گذر زهره که از پدیده‌های رصدی شاخص در سیاره‌ی زمین است.
گذر دیموس از مقابل قرص خورشید.
Credits: NASA/JPL-Caltech/MSSS
خورشید گرفتگی در مریخ تا کنون بارها رصد شده است. رصد این رویداد علاوه بر جذابیت عمومی ارزش علمی نیز دارد و به دانشمندان در بررسی دقیق مدار قمرهای مریخ کمک می‌کند.
پیش از فرود مریخ‌نوردهای «روح» و «فرصت» در سال ۲۰۰۴ اطلاعات ما در مورد مدار قمرهای مریخ چندان دقیق نبود. زمانی که یکی از این مریخ‌نوردها اولین تصویر از خورشید گرفتگی در مریخ را ثبت کرد دانشمندان متوجه شدند قمر دیموس ۴۰ کیلومتر از مکانی که انتظار آن را داشتند فاصله دارد.
مسئله‌ی مهم دیگر تاثیرات گرانشی بر روی قمرهای مریخ است که مدار آن‌ها را تغییر می‌دهد. گرانش مریخ، مشتری و حتی تاثیر گرانش قمری بر قمر دیگر می‌تواند مدار فوبوس و دیموس را با تغییراتی مواجه کند.
پدیده‌ی خورشید گرفتگی در مریخ تا کنون و در مجموع حدود ۵۰ بار رصد شده است. با این وجود هنوز اطلاعات ما درباره‌ی مدار قمرهای مریخ کامل نیست. رصد هر خورشید گرفتگی در مریخ دقت داده‌های ما را بیشتر خواهد کرد.
تاریک شدن آسمان مریخ در زمان گذر سایه‌ی فوبوس.
Credits: NASA/JPL-Caltech
عکس کاور: تصویر مریخ‌نورد کنجکاوی از گذر قمر فوبوس از مقابل قرص خورشید.
Credits: NASA/JPL-Caltech/MSSS
