چگونه در تعطیلات نوروزی دوست‌دار محیط زیست باشیم؟
در سال‌های اخیر علیرغم بحران‌های تکان‌دهنده زیست‌محیطی که اغلب‌شان ریشه در فعالیت‌ها و مداخلات انسانی دارند، شاهد تحولی شگرف در باور قشر کثیری از جامعه نیز هستیم. این‌روزها اغلب مردم حتی زبانی هم که شده از علاقه وافرشان به حفظ محیط‌زیست می‌گویند اما واقعیت این است که خیلی‌ها دقیقاً نمی‌دانند که چگونه و چطور می‌توان این علاقه را در زندگی روزمره پیاده کرد. دوست‌دار محیط‌زیست بودن دقیقاً به این معناست که سبک زندگی ما با محیط‌زیست هم‌خوانی بیشتری داشته باشد و این مساله اغلب از گام‌های خیلی ساده شروع می‌شود.
۱. کیسه پلاستیک کمتری مصرف کنید
بدیهی است که ما نمی‌توانیم فقط کارخانه‌ها و صاحبین مشاغل بزرگ را دلیل فجایع زیست‌محیطی امروز بدانیم و به همین دلیل لازم است که گام‌های ابتدایی را نخست فرد فرد برداریم. شاید بد نباشد که سال نو را با مصرف هرچه کمتر پلاستیک آغاز کنید.
آمارها نشان می‌دهد که از دهه ۱۹۵۰ میلادی تاکنون بیش از یک میلیارد تن پلاستیک توسط بشر در طبیعت رهاسازی شده است که هنوز هم از بین نرفته و قرار هم نیست که به همین زودی‌ها از بین برود. این فرد فرد ما هستیم که با مصرف روزی یک کیسه پلاستیک بیشتر فاجعه‌ای به نام پلاستیک را آن هم تا بدین عمق ایجاد کرده‌ایم. ما انسان‌ها برای ساخت پلاستیک سالانه قریب ۶۰ تا ۱۰۰ میلیون بشکه نفت یعنی چیزی معادل ۴ درصد از تولید نفت جهان را مصرف می‌کنیم و این همه هزینه برای تولید محصولی است که علیرغم کارآیی مناسب دو ضرر بزرگ دارد:
نخست اینکه نه‌تنها ترکیبات اولیه آن مثل اتیلن‌اکسید، هیدروکربن‌ها و بنزن سمی و خطرناک هستند بلکه در حین تجزیه نیز مواد سمی مثل پلی‌استرین، بیسفنول‌آ و استیرن تیمر را وارد محیط می‌کند. مشکل دوم از مدت زمان غیرقابل‌تصور مدیدی است که طول می‌کشد تا این محصول در طبیعت تجزیه شود. از آنجایی که نوع ترکیبات پلاستیک‌ها متفاوت است لذا مدت زمان تجزیه آنها نیز با یکدیگر خیلی فرق دارد اما در مجموع تجزیه زباله‌های پلاستیکی اغلب بین ۲۵۰ تا ۵۰۰ سال طول می‌کشد لذا شما با هر کیسه پلاستیک کمتری که مصرف می‌کنید یا هر پلاستیکی که آن را در طبیعت رها نمی‌کنید در حقیقت یک گام به حفظ محیط‌زیست نزدیک‌تر شده‌اید.
۲. عادت‌های سفری خودتان را تغییر دهید
ما انسان‌ها در طول سفرهای زمینی و هوایی، تاثیراتی شگرف بر محیط‌زیست می‌گذاریم که حتی خودمان نیز از اغلب آنها اطلاع نداریم. در یک مسافرت ساده زمینی با ماشین می‌توانید کلی زباله تولید کنید. زباله‌های خودتان را چکار می‌کنید؟ ساده‌ترین گام محیط‌زیستی بودن آن است که یک کیسه برای جمع‌آوری زباله‌ها در ماشین بگذارید.
ما ایرانی‌ها اغلب عادت داریم که مسیر را پیش از سفر چک نکنیم در حالیکه با یک جستجوی خیلی ساده روی نقشه می‌توان بهترین، خلوت‌ترین و مطمئن‌ترین مسیر را پیدا کرد و از این طریق سوخت و آلودگی کمتری هم تولید کرد. برنامه‌ریزی پیش از سفر حتی در مورد سفرهای درون‌شهری، سبک سفر کردن، پرهیز از سرعت‌های بالا، تنظیم باد چرخ‌ها از جمله بهترین راه‌حل‌ها برای کاهش مصرف سوخت و بالطبع کاهش میزان آلودگی هوا هستند.
۳. هیچ عامل ناشناخته‌ای را به محیط وارد یا از آن خارج نکنید
بارها دیده شده که گردشگران و بازدیدکنندگان از طبیعت به محض مشاهده یک گونه گیاهی یا حتی جانوری بشدت بر سر شوق آمده و آن را در صورت امکان با خود برداشته و برده‌اند. البته گاهی نیز سمت و سوی این علاقه جهت‌گیری معکوس دارد یعنی بعنوان مثال بذر یا عاملی ناشناخته را از محیط برنمی‌داریم بلکه بالعکس به محیط اضافه می‌کنیم. هر دو این کارها کاملاً اشتباه و اغلب بشدت دردسرساز است. حیوان به اصطلاح خانگی شما که دیگر تحمل نگهداری‌اش را ندارید، به هیچ‌وجه نباید در طبیعت رهاسازی شود. طبیعت زیبای ایران از چنین کارهای غیرمعقولانه و ناصوابی تاکنون بشدت آسیب دیده است پس لطفا تحت هیچ شرایطی هیچ حیوان خانگی را در طبیعت رهاسازی نکنید و هیچ گیاه یا بذری را نادانسته در هیچ زیستگاهی نکارید. اگر مشکل نگهداری از حیوان خانگی را دارید حتماً یا با مراکز تخصصی یا با کارشناسان محیط‌زیست صحبت کنید تا حداقل بهترین راهکار را پیش‌روی شما بگذارند.
۴. تا حدامکان از محصولات و کالاهای داخلی استفاده کنید
در علم محیط‌زیست اصطلاحی جالب تحت عنوان ردپای کربن (Carbon Footprint) وجود دارد که در اصل به معنای کل میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای است که ما چه بصورت فردی، چه به شکل سازمانی چه به صورت اتفاقی و چه حتی از طریق پروسه تولید محصولات، وارد طبیعت می‌کنیم. بدیهی است که کل میزان گازهای گلخانه‌ای که ما تولید می‌کنیم، قابل محاسبه نیست اما میزان انتشار کربن توسط یک فرد، یک ملت و یک سازمان تاحدودی قابل تخمین است. برخی کشورها مانند آمریکا، کانادا و حتی تعدادی از کشورهای اروپایی و آسیایی هم‌اکنون وب‌سایت‌هایی را طراحی کرده‌اند که از طریق پرسش از بازدیدکنندگان می‌توانند میزان کربن تولیدی آنها را تخمین بزنند. این سوالات اغلب کلیدی هستند فرضاً از شما درباره برخی عادات‌تان مانند رژیم غذایی، وسیله حمل و نقلی که استفاده می‌کنید، میزان برق مصرفی، استفاده از سیستم‌های گرمایشی و الکترونیکی سوال می‌شود و بر اساس پاسخ‌هایتان میزان انتشار کربن توسط شما را تخمین می‌زنند.
اصل قضیه اینجاست که هر چقدر میزان ردپای کربن شما کمتر باشد، نشان می‌دهد که محیط‌زیست دوست‌تر هستید و بالعکس. یکی از سوالات کلیدی که در چنین وب‌سایت‌هایی پرسیده می‌شود، این است که آیا از محصولات داخلی استفاده می‌کنید یا بیشتر خریدار محصولات خارجی هستید؟
اما علت این سوال چیست؟
پاسخ آن ساده است، اگر شما از محصولات و فرآورده‌های داخلی استفاده کنید در اصل به این معناست که از مزارع و کارخانه‌های داخلی حمایت می‌کنید یعنی آن بخش از حمل و نقل دریایی و یا زمینی را که مستلزم مصرف سوخت‌های فسیلی و بالطبع تولید آلودگی بیشتر است را کنار گذاشته و فاکتور گرفته‌اید.
لذا یک گام مثبت زیست‌محیطی شما در سال جدید می‌تواند حمایت از تولیدات داخلی باشد.
۵. یک درخت بکارید
کاشت یک درخت در باغچه منزلتان نه‌تنها مانع هدررفت انرژی می‌شود بلکه حتی بر ارزش خانه شما نیز می‌افزاید. دپارتمان کشاورزی ایالات متحده آمریکا، تاثیر یک درخت جوان و سالم را تقریباً معادل عملکرد ۱۰ تهویه‌کننده هوای اتاق که ۲۰ ساعت در شبانه‌روز کار می‌کنند، تخمین زده است. تحقیقات دکتر گرگ مک‌فرسون و همکارانش از مرکز تحقیقات جنگلکاری شهری ایالات متحده آمریکا نیز حاکی از آن است که اگر همین امروز یک درخت در سمت غرب منزلتان بکارید، در ظرف ۵ سال هزینه مصرف انرژی شما در حدود ۳ درصد کاهش پیدا خواهد کرد و در ظرف ۱۵ سال این میزان تقریباً به ۱۲ درصد خواهد رسید.
۶. تا جایی که می‌توانید کمتر از DVD استفاده کنید
اغلب نرم‌افزارها بر روی دیسک‌های فشرده عرضه می‌شوند و هر ساله بیشتر از ۳۰ میلیارد دیسک فشرده مختلف در سرتاسر دنیا به فروش می‌رسد. بدیهی است که این تعداد دیسک فشرده بدون احتساب بسته‌بندی‌های خاص، حجم غیرقابل تصوری از پسماند را تولید می‌کند که در عین حال نیازمند هزینه‌های کلان مدیریتی نیز هست. اگر بتوانید تا حد امکان کمتر از دیسک‌های فشرده استفاده کنید و بجای آنها از فلش مموری و هارد اکسترنال بهره ببرید، یک گام دیگر به حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی نزدیک شده‌اید
۷. مصرف مواد سمی و خطرناک را در منازل کاهش دهید
مواد شیمیایی سمی مانند رنگ، نفت، آمونیاک و سایر محلول‌های شیمیایی در صورت ورود به محیط‌زیست می‌توانند نه تنها آب و خاک بلکه حتی هوا را نیز آلوده کنند. یکی از مهمترین گام‌ها برای داشتن سبک زندگی دوست‌دار محیط‌زیست این است که تا حد امکان از مصرف مواد شیمیایی سمی بکاهید و ضمناً ظروفی را که حاوی این مواد بوده‌اند، از سایر پسماندهای خانگی تفکیک کنید.
جمع‌بندی
برای دوست‌دار محیط‌زیست بودن نیاز به اعمال شاقه نیست. شما خیلی راحت می‌توانید یک محیط‌زیستی باشید اگر کمتر از خشک‌کن استفاده کنید و بجای آن رخت‌ها را پهن کنید؛ اگر مانع هدررفت انرژی شوید؛ اگر لامپ‌های منزلتان را کم مصرف کنید؛ اگر وسایل برقی‌تان را در حالت (Standby) نگه ندارید؛ اگر از وسایل برقی مثل پیغام‌گیر تلفن که بشدت پرمصرف است، کمتر استفاده کنید؛ اگر هر بار از خدمات خودپرداز رسید کاغذی درخواست نکنید؛ اگر صورتحساب‌هایتان را آنلاین پرداخت کنید؛ اگر به جای ریختن خریدهایتان در کیسه‌های پلاستیکی متعدد از کیسه پارچه‌ای استفاده کنید؛ اگر آب کمتر مصرف کنید؛ اگر بازیافت کنید و …
عالی و کاربردی!