تصویر خیره‌کننده‌ی هابل از سیارکی که شبیه به دنباله‌دار است!
همکاری گروهی بین‌المللی از دانشمندان و رصدخانه‌های زمینی و فضایی مختلف منجر به کسب اطلاعاتی ارزشمند از سیارک نادر Gault شد. سیارک Gault نمونه‌ای خاص در میان سیارک‌هاست که در تصویر هابل از آن جزئیات خیره‌کننده‌ای ثبت شده است.
سیارک Gault اندازه‌ای در حدود چهار کیلومتر دارد و به نظر می‌رسد که در حال فروپاشی است. در تصویر تلسکوپ فضایی هابل از این سیارک دو دم، شبیه به چیزی که در دنباله‌دارها می‌بینیم، دیده می‌شود. شکل‌گیری این دم‌ها نشان می‌دهد که فعالیتی در این سیارک در حال وقوع است که باعث خروج مواد از سطح سیارک به سمت فضا می‌شود.
دم بزرگ‌تر این سیارک حدود ۸۰۰ هزار کیلومتر در فضا کشیده شده و ضخامت آن نزدیک به ۴۸۰۰ کیلومتر است. چرخش سریع سیارک به دور خود دلیل انتشار مواد سطح سیارک به فضا و تشکیل دم‌ها بوده است.
سرنوشت Gault
سیارک Gault جزء سیارک‌های کم‌تعدادی است که در فرآیندی با نام اثر YORP در حال از دست دادن بخشی از مواد سطح خود است. در این فرآیند گرم شدن سیارک توسط نور خورشید باعث تابش فروسرخ از سطح سیارک می‌شود. تابش سیارک نیروی گشتاور کوچکی ایجاد می‌کند که می‌تواند سرعت چرخش سیارک را به تدریج افزایش دهد. اگر این نیرو بر نیروی گرانش غلبه کند سطح سیارک ناپایدار می‌شود. در نتیجه بخشی از مواد سطح سیارک به فضا راه پیدا می‌کند. فرآیندی که در سیارک Gault هم رخ داده و شرایط فعلی این سیارک را ایجاد کرده است. پژوهشگران تخمین می‌زنند که احتمالا سرعت سیارک Gault در طول صد میلیون سال گذشته به آرامی افزایش پیدا کرده تا در نهایت به شرایط فعلی رسیده است. به گفته‌ی یکی از پژوهشگران این احتمال وجود دارد که Gault ده میلیون سال اخیر را در آستانه‌ی شرایط ناپایدار سپری کرده باشد.
اخترشناسان تخمین می‌زنند که چنین رویدادی در میان ۸۰۰ هزار سیارک شناخته شده در کمربند سیارک‌ها تقریبا در هر سال تنها یک بار رخ می‌دهد.
جریان باریک مواد سیارک Gault نشان می‌دهد که غبار در فوران‌های کوتاه و در زمانی بین چند ساعت تا چند روز از سطح سیارک به بیرون پرتاب شده‌اند. دو دم سیارک Gault پایدار نخواهند بود و احتمالا در چند ماه آینده در فضا پراکنده می‌شوند.
اهمیت همکاری‌های بین‌المللی
درک ماهیت این جرم فعال حاصل همکاری گروهی از پژوهشگران و رصدخانه‌های مختلف در نقاط مختلف دنیا بود. رصدخانه‌ی ATLAS در هاوایی برای اولین بار دم این سیارک را در ابتدای سال ۲۰۱۹ ثبت کرد. پس از آن دانشمندان داده‌های آرشیو را نیز بررسی کردند و متوجه شدند که دم این سیارک حدود یک ماه پیش از آن نیز در تصاویر ثبت شده بود.
پس از رصدهای اولیه رصدهای تکمیلی نیز انجام شد که نشان می‌داد هر بار چرخش این سیارک به دور خود تنها حدود دو ساعت طول می‌کشد. داده‌های تلسکوپ فضایی هابل نیز به شناخت بیشتر این سیارک کمک زیادی کرد.
تعداد سیارک‌هایی با شرایط مشابه Gault بسیار کم است. چنین سیارک‌های فعال و ناپایداری تنها در سال‌های اخیر و با کمک تلسکوپ‌های نقشه‌برداری که تمام آسمان را زیر نظر می‌گیرند شناسایی شده‌اند. اما اکنون و با فعالیت چند تلسکوپ نقشه‌بردار احتمال ثبت نشدن چنین رویدادهایی کمتر شده است.
اخترشناسان کماکان سیارک Gault را زیر نظر خواهند داشت تا اطلاعات بیشتری را از این جرم نادر و جذاب کسب کنند.
عکس کاور: سیارک Gault.
(Credits: NASA, ESA, K. Meech and J. Kleyna (University of Hawaii), and O. Hainaut (European Southern Observatory
