تصویر جذاب تلسکوپ VLT از یک سیارک دوتایی نزدیک به زمین

چندی پیش سیارک دوتایی ۱۹۹۹KW4 از نزدیکی زمین گذر کرد و فرصت خوبی برای بررسی دقیق این سیارک فراهم شد. گذر این سیارک دوتایی از نزدیکی زمین خطری را متوجه زمین نکرد. اما با توجه به این که مدار این سیارک از پیش تعیین شده بود فرصت خوبی فراهم شد تا کمپینی رصدی برای بررسی این سیارک طراحی شود.

رصدخانه‌ی جنوبی اروپا (ESO) نیز به این کمپین رصدی پیوست و با تلسکوپ پرچمدار خود، یعنی تلسکوپ بسیار بزرگ یا VLT، این سیارک را زیر نظر گرفت.

فاصله‌ی دو عضو تشکیل‌دهنده‌ی این سیارک دوتایی تنها ۲/۶ کیلومتر است و تلسکوپ بسیار بزرگ و ابزار SPHERE جزء معدود ابزارهایی بودند که می‌توانستند این دو را از یک‌دیگر تفکیک کنند. کمینه‌ی فاصله‌ی این سیارک از زمین حدود ۵/۲ میلیون کیلومتر بود؛ یعنی چیزی در حدود ۱۴ برابر فاصله‌ی ماه از زمین.

مقایسه‌ی فاصله‌ی سیارک ۱۹۹۹KW4 از زمین نسبت به موقعیت زمین و ماه.
Credit: ESO

متخصصان رصدخانه‌ی جنوبی اروپا برای ثبت سیارک دوتایی ۱۹۹۹KW4 چالش سختی را پیش رو داشتند. درخشش نسبتا کم و سرعت زیاد این سیارک، که بیش از هفتاد هزار کیلومتر بر ساعت بود، کار ثبت آن را با مشکل مواجه می‌کرد. اما به لطف دقت بسیار بالای تلسکوپ بسیار بزرگ و ابزار SPHERE تصویربرداری از این سیارک دوتایی با موفقیت به انجام رسید.

ابزار SPHERE تلسکوپ VLT برای رصد سیارات فراخورشیدی طراحی شده است. سامانه‌ی اپتیک سازگارپذیر این تلسکوپ تا حد زیادی آشفتگی‌های جو و تاثیر آن‌ بر تصاویر نجومی را اصلاح می‌کند. سامانه‌ای که کمک می‌کند تا کیفیت تصاویر این تلسکوپ زمینی قابل مقایسه با تلسکوپ‌های فضایی باشد.

آمادگی برای دفاع از سیاره‌ی زمین

رصدهای تلسکوپ بسیار بزرگ در کنار دیگر داده‌های ثبت شده در جریان کمپین رصدی سیارک دوتایی ۱۹۹۹KW4 به بررسی و ارزیابی راهکارهای انحراف مسیر سیارک‌ها و دفاع از سیاره‌ی زمین، در صورت وجود سیارکی تهدیدآمیز، کمک خواهد کرد.

با این که سیارک ۱۹۹۹KW4 برای زمین خطرناک نبود اما شباهت این سیارک به یک سیارک دوتایی دیگر با نام دیدیموس (Didymos) آن را به سوژه‌ای قابل توجه تبدیل می‌کرد.  سیارکی که ممکن است در آینده‌ی دور سیاره‌ی زمین را تهدید کند.

سیارک دوتایی دیدموس سوژه‌ی ماموریت دارت (DART) ناسا است. ماموریتی که در آن فضاپیمایی به عضو کوچک‌تر سیارک دوتایی دیدیموس برخورد خواهد کرد تا مدار آن را به دور همتای بزرگ‌ترش تغییر دهد. پس از این برخورد ماموریت هرا (Hera) سازمان فضایی اروپا (ESA) در سال ۲۰۲۶ به ملاقات این سیارک دوتایی خواهد رفت تا اطلاعات مهمی را درباره‌ی جرم، مشخصات سطحی و شکل دهانه‌ی برخوردی ایجادشده در ماموریت دارت جمع‌آوری کند.

انجام موفقیت‌آمیز چنین برنامه‌هایی نیازمند همکاری سازمان‌های فضایی و نجومی مختلف است. فرآیندی که از ثبت سیارک‌های نزدیک به زمین آغاز می‌شود و ممکن است در آینده به ماموریتی برای تغییر مسیر سیارک‌های تهدیدکننده منتهی شود.

عکس کاور: طرح گرافیکی (راست) و تصویر تلسکوپ بسیار بزرگ از سیارک دوتایی ۱۹۹۹KW4.

Credit: ESO