برندگان جایزه‌ی نوبل شیمی سال ۲۰۱۵ معرفی شدند

جایزه‌ی نوبل شیمی امسال به سه دانشمند به نام «توماس لیندال» (Thomas Lindahl)، «پاول مودریش» (Paul Modrich) و «عزیز سانجار» (Aziz Sancar) رسید. آن‌ها این جایزه را به خاطر کشف چگونگی ترمیم خودکار مولکول‌های DNA درون سلول‌ها، برنده شدند.

تا دهه‌ی ۱۹۷۰، تصور بر این بود که DNA مولکولی کاملا با ثبات و آسیب‌ناپذیر است. ولی همان زمان پروفسور لیندال نشان داد که این‌طور نیست و اتفاقا DNA چنان مولکول آسیب‌پذیری است که اساسا حیات نباید روی زمین دوام می‌آورد. این باعث شد که پروفسور لیندال به دنبال فرایندی در بدن انسان و دیگر موجودات زنده برود که می‌تواند DNA خراب شده را تعمیر کند. پس از تحقیقات زیاد، توماس لیندال سوئدی، پاول مودریش آمریکایی و عزیز سانجار ترکیه‌ای، دقیقا توضیح دادند که چگونه نوعی سامانه‌های مولکولی درون سلول‌ها، می‌توانند DNA صدمه دیده را ترمیم کنند.

برندگان نوبل امسال،‌چگونگی فرایند خود ترمیمی DNA را کشف کردند

مولکول‌های DNA، همیشه در معرض خطر صدمه دیدن و خراب شدن هستند، در صورت خراب شدن، می‌توانند به ژنوم ما نیز آسیب بزنند. از جمله عواملی که به DNA آسیب می‌زند، می‌توان از پرتوهای فرابنفش و مولکول‌هایی که از آن‌ها با نام رادیکال‌های آزاد نام برده می‌شود، یاد کرد. پروفسور لیندال می‌گوید: «دود سیگار دارای نوعی مواد شیمیایی است که به DNA متصل می‌شوند و آن را خراب می‌کنند؛ به این مواد موتاژن می‌گوییم. وقتی که این DNA خراب در فرایند تقسیم سلولی کپی می‌شود، بیماری‌هایی مثل سرطان بوجود می‌آید.» ولی در سلول‌های ما سامانه‌هایی مولکولی وجود دارد که به طور پیوسته نظاره‌گر DNA هستند و در صورت بروز خرابی، آن‌ها را تعمیر می‌کنند. برندگان نوبل امسال، خیلی دقیق چگونگی عملکرد این سامانه‌ی نظارتی و ترمیمی را نشان دادند. یافته‌ی آن‌ها می‌تواند به روش‌هایی جدید برای درمان بیماری‌هایی مثل سرطان بینجامد.

مولکول DNA به صورت ذاتی آسیب‌پذیر است. ولی درون سلول‌ها، فرایندهایی طبیعی برای تعمیرشان وجود دارد

توماس لیندال پس از کسب این جایزه گفت: «من می‌دانم که قبلا نیز برای دریافت این جایزه مد نظر قرار گرفته بودم؛ ولی افراد زیاد دیگری نیز هستند که شایستگی آن را دارند. به نظرم خیلی خوش‌شانس بودم و از اینکه انتخاب شدم احساس افتخار می‌کنم.» «مارتین پولیاکوف» (Martyn Poliakoff) از انجمن سلطنتی بریتانیا می‌گوید: «درک چگونگی ترمیم خودکار DNA، در فهم ما از بیماری‌های ژنتیکی و امراضی مثل سرطان تاثیر بسزایی دارد.»

این سه دانشمند باید جایزه‌ی ۹۷۰ هزار دلاری دلاری نوبل را بین خود تقسیم کنند. دیروز و روز قبل از آن نیز، جوایز نوبل فیزیک و پزشکی اهدا شدند.

BBC, Reuters, NyTimes, CNN