انفجار بزرگ کجا اتفاق افتاد؟
درک فیزیک مدرن و نظریه‌هایی مانند انفجار بزرگ (Big Bang) یا مکانیک کوانتوم کار آسانی نیست. مفاهیمی که از دل مشاهدات دقیق و معادلات ریاضی بیرون آمده‌اند و گاهی شباهتی با آن چه که ما در زندگی روزمره تجربه می‌کنیم ندارند. مسئله‌ای که در بعضی مواقع باعث برداشت‌های اشباه از موضوعات علمی می‌شود.
یکی از این موضوعات مکان وقوع انفجار بزرگ است. آیا انفجار بزرگ در نقطه‌ی مشخصی از عالم رخ داده است؟ آیا اگر به آن سمت از عالم بنگریم کهکشان‌های جوان‌تری را می‌بینیم؟ آیا در سمت مقابل سن کهکشان‌ها بیشتر است؟
اگر این‌ها سوالات شما نیز هست باید بگوییم که شما هم یکی از متداول‌ترین برداشت‌های اشتباه از انفجار بزرگ را در ذهن دارید. همان‌گونه که من نیز سال‌ها پیش و زمانی که تازه به نجوم علاقه‌مند شده بودم این سوالات را از یکی از معلم‌هایم پرسیدم.
واقعیت این است که انفجار بزرگ نه‌تنها لحظه‌ی تولد ماده بلکه لحظه‌ی به وجود آمدن فضا نیز بوده است. در واقع پیش از انفجار بزرگ فضایی وجود نداشته که بخواهیم مکانی را برای وقوع مهبانگ مشخص کنیم.
ساده‌تر بگوییم: انفجار بزرگ در یک لحظه و در همه جا رخ داده است. مهبانگ درست در همان نقطه‌ای که همین حالا در آن نشسته‌اید نیز اتفاق افتاده، درست همانند دیگر نقاط عالم! پس از آن نیز عالم منبسط شد و اکنون و پس از ۱۳/۸ میلیارد سال شکل و شمایل امروزی را به خود گرفته است.
بر همین اساس نمی‌توان مرکزی برای عالم مشخص کرد. واقعیت این است که اگر به هر سمتی از عالم نگاه کنیم (البته در مقیاس کیهانی و نه در فاصله‌های نزدیک) نمایی مشابه را خواهیم دید. به عبارت دیگر توزیع کهکشان‌ها در هر جهت از فضا یکسان است. این اصل با تغییر مکان ناظر تغییر نمی‌کند. به طور مثال حتی اگر به سیاره‌ای در فاصله‌ی ده میلیارد سال نوری از زمین برویم توزیع کهکشان‌ها در جهت‌های مختلف تفاوتی با آن چه از زمین می‌بینیم نخواهد داشت. بنابراین هر ناظری در هر نقطه از عالم از دید خودش در مرکز عالم است.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از روند تکامل عالم.
Credit: NASA / STSci / Ann Feild
منبع: Sky & Telescope
خیلی با مستند هاوکینز تناقض داشت مطلبت، توزیع در کهکشان یکسان نیست.
همگن و همسانگرد بودن عالم به اصل کیهان‌شناختی معروفه و جزء اصول این علم به شمار می‌رود. البته همان‌طور که در مقاله هم اشاره شد این اصل مربوط به مقیاس‌های کیهانی است و نه فاصله‌های نزدیک.