از امواج گرانشی تا مزایای خجالتی بودن؛ مهم‌ترین خبرهای علمی هفته را از دست ندهید (۲۶ بهمن ۹۴)
اگر به هر دلیلی فرصت نکردید هر روز خبرها و مقاله‌های گروه دانش دیجی‌کالا مگ را دنبال کنید، می‌توانید بهترین آنها را در ادامه ببینید و با کلیک روی تیتر هرکدام، به خبر کامل بروید. با هفت روز با دانش ۲۶ بهمن ۹۴ همراه باشید.
در زمان‌های بسیار دور، دو سیاه‌چاله‌ی خیلی بزرگ در فضا وجود داشت. آنها مثل دیگر سیاه‌چاله‌های عالم بر اثر مرگ دو ستاره‌ی خیلی بزرگ بوجود آمده بودند. جاذبه‌ی آنها چنان زیاد بود که حتی به نور هم اجازه‌ی فرار نمی‌دادند و هر چیزی که از نزدیکشان رد می‌شد را می‌بلعیدند. مسیر حرکت این دو سیاه‌چاله خیلی اتفاقی به سوی یکدیگر بود. آنها کم‌کم چنان به هم نزدیک شدند که با سرعتی نزدیک به نصف سرعت نور، شروع به چرخش به دور یکدیگر کردند. سیاه‌چاله‌ها آن‌قدر دور هم چرخیدند تا بالاخره ۱٫۳ میلیارد سال قبل با هم برخورد کردند و به نوعی ادغام شدند. طنین این برخورد عظیم در سراسر کیهان پخش شد. این طنین از جنس امواج گرانشی در فضا-زمان بود. پس از گذشت ۱٫۳ میلیارد سال و درست پنج ماه پیش، این امواج به زمین رسیدند. دانشمندان روی زمین که بیشتر از ۴۰ سال منتظر چنین لحظه‌ای بودند، با استفاده از ابزارهای جدید و فوق‌العاده پیشرفته‌ای که ساخته بودند، توانستند این امواج را ثبت کنند. بدین ترتیب پیش‌بینی یک قرن پیش آلبرت اینشتین مبنی بر وجود امواج گرانشی، ثابت شد. این امواج در رصدخانه‌ی امواج گرانشی «لایگو» (LIGO) در آمریکا ثبت شدند.
آیا برای شما پیش آمده که در امتحان یکی از درس‌های دوران ابتدایی نمره‌ی پایین بگیرید و بعدا متوجه شوید که همه‌ی اعضای کلاس شما نمره‌های ۱۹ یا ۲۰ گرفته‌اند؟ به احتمال زیاد در چنین شرایطی احساس خجالت و شرمساری می‌کنید و حس بدی به شما دست می‌دهد. مخصوصا اگر دوستان شما نمره‌تان را بپرسند، این حس ناراحت‌کننده با سرخ شدن چهره‌‌تان خودش را بروز می‌دهد. حتی ممکن است در آینده هر وقت که در جمع گروهی از دوستان و آشنایان‌تان این موضوع مطرح شود، سرخی بر صورت‌تان نقش ببندد. آیا تا به حال فکر کرده‌‌اید که چرا این حالات و احساسات تا این حد ما را تحت تاثیر قرار می‌دهند؟ چرا انسان‌ها به‌گونه‌ای تکامل یافته‌اند که چنین حسی را در ظاهرشان نشان دهند؟
اگر نیروی گرانش خاموش شود، چه اتفاقی برای ما می‌افتد؟
این روزها با ثبت مستقیم امواج گرانشی، بحث پیرامون گرانش خیلی داغ شده است. ما همگی به خوبی گرانش را احساس می‌کنیم. گرانش همان پدیده‌ای است که به آن جاذبه هم می‌گوییم و باعث می‌شود ما در هوا معلق نباشیم. ولی اگر به یکباره گرانش متوقف شود چه اتفاقی می‌افتد؟ البته که علم می‌گوید امکان ندارد چنین چیزی رخ دهد، ولی به هر حال قدرت تخیل ما این حرف‌ها را نمی‌شناسد.
افسردگی و اعتیاد؛ میراث ژنتیکی اجداد نئاندرتال ما
دانشمندان دانشگاه واشینگتن و دانشگاه وندربیلت می‌گویند بعضی از بیماری‌های انسان مدرن مثل ناراحتی پوستی، اعتیاد به تنباکو، افسردگی، حمله‌ی قلبی، چاقی مفرط و دیگر موارد ارتباط زیادی با DNA به ارث برده از اجداد نئاندرتال او دارند. حدود ۵۰ هزار سال پیش، انسان‌های مدرن پس از مهاجرت از آفریقا به اروپا و آسیا با انسان‌های نئاندرتال مواجه شده و با آنها زاد و ولد کردند. مدتهاست دانشمندان بر این باور هستند که ژن به ارث رسیده از این پیوندها بر صحت و سلامت ما تاثیرگذار هستند. حالا اخیرا مطالعه‌ای انجام شده که تاثیر این ژن‌ها را با جزییات زیادی نشان می‌دهد. در این تحقیق از روش جدید و بسیار موثری برای بررسی سوابق جسمی ۲۸ هزار آمریکایی استفاده کرده‌اند. نتایج بررسی‌های آنها نشان می‌دهد که شکل‌های مختلف ژن نئاندرتال‌ها می‌تواند احتمال ابتلا به افسردگی، زخم‌های پوستی، لخته شدن خون و دیگر اختلالات را افزایش دهد.
ایده ای برای یک ربات؛ چرا سوسک‌ها این قدر جان سخت هستند؟
گروهی از پژوهشگران و متخصصان رباتیک دانشگاه هاروارد، با الهام گرفتن از ویژگی انعطاف‌پذیری سوسک، ربات کوچکی ساختند. این ربات هم درست مثل سوسک اسکلت خارجی دارد و به خاطر انعطافش به راحتی می‌تواند از شیارهای باریک عبور کند. آیا تا به حال شده به طور تصادفی روی یک سوسک پا بگذارید و با برداشتن پای‌تان در کمال تعجب، ببینید که این موجود هنوز زنده است؟ این حشرات در طول مسیرشان با موانع مختلف و شکاف‌های تنگ و باریکی رو به رو می‌شوند، اما همیشه به راحتی از این موانع و تنگناها رد می‌شوند. زنبورها هم به نوبه‌ی خود همیشه با موانعی مثل برگ و شاخه و گلبرگ‌ها مواجه هستند و چه بسا که بال‌هایشان به این موانع برخورد می‌کند، بدون اینکه آسیبی ببیند. حالا محققان تا حدودی پی برده‌اند که این موجودات چگونه خم می‌شوند، اما نمی‌شکنند.
پلنگ‌ها نمی‌میرند، مگر آن‌که قلاده داشته باشند!
نخستین پلنگ ماده ایرانی در تاریخ ۹ آذر سال ۱۳۹۴ و در ساعت ۱۹:۳۰ مجهز به گردنبند رادیویی ماهواره‌ای شد. ردیابی حیات‌وحش و بالاخص گونه‌های در معرض خطر انقراض با استفاده از سامانه موقعیت‌یاب جهانی (GPS) تکنیکی است که زیست‌شناسان و محققان موسسات معتبر فعال در عرصه حفاظت از آن برای ارزیابی و پایش علمی الگوهای مهاجرتی و جابجایی‌ها استفاده می‌کنند. پلنگ ماده ایرانی فوق‌الذکر، پنجمین پلنگی بود که تیم ایرانی «پروژه تحقیقاتی بوم‌شناسی پلنگ ایرانی در شمال‌شرقی ایران» در پارک ملی تندوره واقع در استان خراسان رضوی، زنده‌گیری و مجهز به ردیاب نمود.
ربات‌ها چه شغل‌هایی را از ما می‌گیرند؟
ربات‌ها چند درصد از شغل انسان‌ها را تصاحب خواهند کرد؟ این سوالی است که ذهن کارشناسان اقتصاد و دانشمندان کامپیوتر را به خود مشغول کرده است. اما آنچه که همه‌ی صاحب‌نظران روی آن توافق دارند، این است که اتوماسیون شغل‌های انسانی را تهدید می‌کند. یکی از موضوعات مورد مناقشه‌ی کارشناسان در این عصر، غلبه‌ی ربات‌ها در زمینه‌های کاری صنعتی و خدماتی است. در حال حاضر با ورود اتوماسیون به کارخانه‌های تولیدی، ربات‌ها بسیاری از شغل‌ها را از انسان‌ها گرفته‌اند. به مرور زمان، این روند به همین شکل ادامه خواهد داشت و انسان‌های بیشتری شغل‌شان را از دست خواهند داد. کارشناسان معتقدند که تا ۲۵ سال آینده، ۵۰ درصد مشاغل به دست ربات‌ها خواهد افتاد.
کشف ابتدایی‌ترین نوع چشم در باکتری‌ها
خیره شدن به باکتری‌ها از طریق میکروسکوپ پس از سال‌ها بالاخره به یک یافته‌ی مهم منجر شد. محققان با زیرنظر گرفتن سیانوباکترهایی از سرده‌ی Synechocystis، یا همان جلبک‌های سبزآبی، پی بردند که آنها مثل یک چشم عمل می‌کنند و در سطحی بسیار ابتدایی می‌توانند ببینند. بینایی یک ساز و کار بسیار پیچیده دارد. در واقع چشم انسان برای دیدن از ۱۰۰ میلیون سلول حساس به نور استفاده می‌کند. اما این باکتری‌ها در اصل، با کل بدن تک‌سلولی‌شان می‌توانند ببینند. این جانداران برای فوتوسنتز باید به سمت منبع نور حرکت کنند. براساس تحقیقات جدید، این نوع سیانوباکتر از کل بدنش به عنوان یک لنز استفاده می‌کند تا منبع نور را پیدا کند. در گذشته، محققان فکر می‌کردند که این موجودات که به انرژی خورشید نیاز دارند، به طور تصادفی به سمت نور حرکت می‌کنند و هر گاه محیط اطرافشان تاریک می‌شود، مسیرشان را تغییر می‌دهند.
پیش‌بینی زلزله با حسگر شتاب‌سنج گوشی‌های هوشمند
دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا اپلیکیشنی ساخته‌اند که با استفاده از آن گوشی هوشمند شما به یک دستگاه لرزه‌نگار تبدیل می‌شود. این اپلیکیشن که My Shake نام دارد، زلزله را حس کرده و چند ثانیه قبل از وقوع آن هشدار می‌دهد. وقتی زلزله‌ای رخ می‌دهد، هشدار قبلی، حتی چند ثانیه زودتر، می‌تواند فاصله‌ی بین مرگ و زندگی باشد و تفاوت زیادی در آمار مرگ و میر ایجاد کند. اما بسیاری از کشورهایی که مستعد زلزله هستند، به شبکه‌های لرزه‌نگاری مجهز نیستند تا به شهروندان‌شان هشدار دهند که پناه بگیرند یا برق و گاز را قطع کنند. حالا گروهی از مهندسان به دنبال جایگزینی برای شبکه‌های لرزه‌نگاری گشتند و راه چاره را در گوشی‌های هوشمند یافتند. این مهندسان با بهره‌گیری از شتاب‌سنج گوشی‌های هوشمند اپلیکیشنی ساخته‌اند که می‌تواند زلزله‌های قوی را تشخیص داده و چند ثانیه قبل از رسیدن امواج لرزه‌ای مخرب هشدار دهند. اپلیکیشن My Shake می‌تواند به یک سیستم هشدار زلزله برای آسیب‌پذیرترین مناطق جهان تبدیل شود.
فیروز نادری دانشمند ایرانی، ناسا را ترک می‌کند
فیروز نادری دانشمند ایرانی پس از ۳۶ سال کار در ناسا، از این سازمان استعفا می‌دهد. او در حساب فیسبوکش متن نامه‌ای که درباره‌ی همین موضوع خطاب به همکارانش نوشته را منتشر کرده است. نادری در حال حاضر مدیر اکتشافات منظومهی شمسی آزمایشگاه پیشرانه‌ی جت ناسا است. فیروز نادری متولد سال ۱۳۲۵ در شیراز است و ۳۶ سال پیش یعنی در سال ۱۹۷۹ به آزمایشگاه پیشرانه‌ی جت ناسا (JPL) پیوست. نادری در طول این سال‌ها پست‌های مختلفی از جمله معاونت مدیر کل تنظیم راهبردهای آزمایشگاه پیشرانه‌ی جت ناسا (بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۱) و مدیریت اکتشافات مریخ (بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵) را بر عهده داشته است. نادری به خصوص به دلیل مدیریت ماموریت‌های موفق مریخ‌نوردهای «روح» و «فرصت» و سپس کمک شایان به پیشبرد پروژه‌ی «مریخ‌نورد کنجکاوی» مشهور شده است. او قبل از اینکه به سراغ اکتشافات منظومهی شمسی برود، بین سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۰ روی برنامه‌ی «اوریجین» (Origin) برای یافتن سیارات شبیه به زمین پیرامون دیگر ستاره‌های کهکشان کار می‌کرد.
دنیا را از چشم یک زنبور ببینید
زنبور چگونه دنیا را می‌بیند؟ این سوال مدتهاست که ذهن دانشمندان را مشغول کرده. اما حالا تیمی از دانشگاه ملی استرالیا توانسته دید این حشره به جهان را شبیه‌سازی کند. مطالعات آنها آشکار کرده که زنبورها چگونه راهشان را به لانه پیدا می‌کنند. زنبورها با وضوح پایینی محیط اطرافشان را می‌بینند، به همین دلیل از علایم بصری و حافظه‌ی تصویری برای جهت‌یابی استفاده می‌کنند. زنبورها هر روز صبح که لانه‌شان را ترک می‌کنند، اطلاعات مربوط به مسیرشان را مثل فاصله تا لانه، ارتفاع پروازشان و علایم بصری جمع‌آوری می‌کنند تا مسیر برگشت‌شان را به خاطر بسپارند. به همین خاطر، مانورهای آنها هر بار که لانه را ترک می‌کنند، قابل پیش‌بینی است. دانشمندان این مانورها را پروازهای آموزشی می‌نامند.
خوابتان می‌آید؟ اگر دستگیر شدید ممکن است به کار نکرده اعتراف کنید!
اگر دیشب نتوانسته‌اید بخوابید بهتر است پلیس دستگیرتان نکند چرا که ممکن است به جرمی که انجام نداده‌اید اعتراف کنید. طبق نتایج بدست آمده از پژوهش جدیدی که روی محروم کردن انسان از خوابیدن صورت گرفته، اگر افراد را بیدار نگه داریم و نگذاریم بخوابند، ممکن است به کاری که نکرده‌اند اعتراف کنند. این دقیقا اتفاقی است که دهه‌هاست در سراسر دنیا ذهن وکیل‌های متهمان را مشغول کرده است.
کانی‌های نادری که از وجود حیات خبر می‌دهند
دانشمندان موفق شده‌اند کمیاب‌ترین کانی‌های زمین را برای اولین بار دسته‌بندی کنند. آنها ۲۵۰۰ گونه‌ی کانی نادر را شناسایی کرده‌اند. تشکیل اکثر این کانی‌ها به وجود حیات وابسته است، به همین خاطر دانشمندان می‌گویند وجود آنها در سیاره‌ی دیگر، از احتمال وجود حیات در آنجا خبر می‌دهد. بعضی از آنها در آتش‌فشان‌ها یا دریاچه‌های نمکی دفن شده‌اند، بعضی دیگر هم فقط در قالب ذرات ریز وجود دارند یا وقتی در معرض هوا قرار می‌گیرند، مثل دود محو می‌شوند. این کانی‌ها اطلاعات جالبی را درباره‌ی زمین آشکار می‌کنند. اکثر آنها در فرایندهایی با ارتباط مستقیم یا غیرمستقیم با موجودات زنده شکل گرفته‌اند.
تصویر نجومی برتر هفته؛ فیلم واقعی از ستاره‌ای که زمان دایناسورها منفجر شد
در این فیلم ستاره‌ای را می‌بینید که در زمان زندگی دایناسورها روی زمین، یعنی ۸۰ میلیون سال پیش منفجر شده است. با این حال پارسال نور آن به ما رسید و توانستیم انفجار را ببینیم. انفجار ستاره‌ها با نام ابرنواختر هم شناخته می‌شود. این ابرنواختر ماه مارس ۲۰۱۵ در یک کهکشان مارپیچی نسبتا نزدیک به نام NGC 2442 که در فاصله‌ی ۸۰ میلیون سال نوری از ما قرار دارد کشف شد. این انفجار آن‌قدر پرنور بود که به راحتی می‌شد آن را با تلسکوپ‌های کوچک دید. الگوی نوری آن به شکلی بود که دانشمندان می‌گویند این انفجار احتمالا از نوع ابرنواخترهای Ia بوده است. ابرنواخترهایی که در ستاره‌های دوتایی که یکی از آنها کوتوله‌ی سفید است رخ می‌دهد. ثابت بودن میزان روشنایی این ابرنواخترها باعث می‌شود که بتوان از آنها به عنوان شمع‌های استاندارد برای اندازه‌گیری فاصله‌ی کهکشانی که در آن قرار دارند استفاده کرد. چرا که روشنایی ظاهری این ابرنواخترها در درجه‌ی اول به فاصله‌ی آنها بستگی دارد. در فیلمی که می‌بینید، کهکشان NGC 2442 از مدتی قبل از انفجار ابرنواختری نشان داده می‌شود. سپس انفجار رخ می‌دهد و فیلم تا زمان ناپدید شدن آن ادامه پیدا می‌کند. نور انفجار چند مانده باقی مانده است. اکنون باقی مانده‌ی این انفجار آن‌قدر کم‌نور است که آن را فقط می‌توان با تلسکوپ‌های بزرگ دید. دیروز یک انفجار ابرنواختری خیلی پرنورتر در یک کهکشان نزدیک‌تر به نام قنطورس A رخ داد.
