آیین رونمایی از کتاب سخنگوی « دموکراسی یا دموقراضه » برگزار شد
آیین رونمایی از کتاب سخنگوی «دموکراسی یا دموقراضه» با اجرای داریوش کاردان در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد.
آیین رونمایی از کتاب سخنگوی «دموکراسی یا دموقراضه» عصر روز شنبه ۱۵ اسفندماه با حضور سید مهدی شجاعی، نویسنده اثر، علی مرادخانی، معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حسین انتظامی، معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، علیرضا رضاداد، مشاور ارشد رییس سازمان سینمایی، عباس سجادی رییس فرهنگسرای نیاوران، بزرگمهر حسین پور، طنزپرداز و کارتونیست، مظفر شجاعی، مدیر اجرایی انتشارات کتاب نیستان، فاطمه محمدی، مدیرمسئول موسسه نوین کتاب گویا، داریوش کاردان، و اهالی فرهنگ و ادب در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد.
داریوش کاردان، بازیگر و کارگردان سینما و تلویزیون کشورمان که مسئولیت اجرای این مراسم را برعهده داشت در ابتدای این مراسم اظهار کرد: بر هیچ‌کس پوشیده نیست که امروز برای چه مراسمی دور هم جمع شده‌ایم، همه ما در این مراسم گرد هم آمده‌ایم تا مراسم رونمایی از کتاب سخنگوی «دموکراسی یا دموقراضه» را برگزار کنیم. کتابی که به قلم زیبای سید مهدی شجاعی به تحریر در آمده است.
کتاب «دموکراسی یا دموقراضه» یک اثر ماندگار است
کتاب «دموکراسی یا دموقراضه» یک اثر ماندگار است
علیرضا رضاداد، مشاور ارشد رییس سازمان سینمایی که نخستین سخنران این مراسم بود، سخنان خود را این‌طور آغاز کرد: به نظرم نسخه مکتوب این کتاب چند سال پیش رونمایی شده است و همگی حداقل یک بار کتاب «دموکراسی یا دموقراضه» را مطالعه کرده‌ایم. به نظرم این کتاب یک اثر ماندگار است و در سال‌های آینده بیشتر درباره آن خواهید شنید چراکه این کتاب ظرفیت‌های ناشناخته بسیاری دارد. وی ادامه داد: به شخصه معتقدم که شخصیت‌های این کتاب برای ما بسیار آشنا هستند، به همین دلیل گویی کتاب در حال کاویدن درون ماست چراکه همگی در درون خود یک بخش قراضه‌ای داریم که کتاب قصد دارد این بخش قراضه را خیلی خوب به ما معرفی کند. علاوه بر این شخصیت‌هایی در زندگی ما تأثیرگذار هستند که یک بخش قراضه هم، آنها دارند و اتفاقاً کتاب، آن را نیز توضیح می‌دهد، لذا این یکی از ویژگی‌های بارز این کتاب است. مشاور ارشد رییس سازمان سینمایی در توضیح ویژگی‌های کتاب «دموکراسی یا دموقراضه» گفت: این کتاب یک ویژگی خاصی دارد که در ادبیات به آن سهل ممتنع می‌گوید، یعنی کتاب زبان ساده‌ای دارد اما در پس همین حرف‌های ساده نکات فراوانی وجود دارد. این کتاب قراضگی را در برخوردهایی که با ما شده و یا ما با دیگران داشته‌ایم، به تحریر درآورده است و فکر می‌کنم که این وجه قراضگی خیلی در تاریخ سیاسی کشور ما وجه آشنایی است و خیلی خوب می‌توانیم به این بخش توجه کنیم تا عبرت بگیریم. وی افزود: شاید یکی از ویژگی‌های بارز این اثر، نداشتن تاریخ مصرف است چراکه محدود به یک ظرف زمانی مشخص نیست و در هر دوره‌ای می‌توان لایه‌هایی از آن را کشف کرد. یکی دیگر از ویژگی‌های بارز این اثر ظرفیت نمایشی آن است و امیدوارم به سرعت از این ظرفیت استفاده شود زیرا این کتاب به عنوان یک اثر نمایشی، قابلیت مطرح شدن را دارد. رضاداد در تشریح شخصیت‌پردازی این اثر اظهار کرد: در این کتاب شاهد کاراکترهایی هستیم که به شخصیت تبدیل می‌شوند، همچنین شخصیت‌هایی را داریم که کاراکتر هستند و این ویژگی منحصربه‌فرد این اثر است و امیدوارم که این کتاب توسط شجاعی یا هر فردی که وی صلاح می‌داند به یک کار نمایشی تبدیل شود. به نظرم جای چنین آثار ارزشمندی در حوزه نمایشی خالی است. وی ادامه داد: فکر می‌کنم شخصیت‌پردازی در کتاب صوتی به خوبی انجام شده است. شاید بیش از ۱۰ بار این کتاب را گوش داده‌ام و هرباری که کتاب را گوش می‌دهم با لایه جدیدی آشنا می‌شوم. نسخه صوتی ما را به شخصیت‌ها نزدیک می‌کند و به تناسب زمان از آنها دور می‌شویم. در واقع یک چرخشی وجود دارد که این چرخش بسیار جذاب و دلنشین است. مشاور ارشد رییس سازمان سینمایی در بخش پایانی صحبت‌هایش گفت: وجه مستند گرایی در گویش این کتاب خیلی خوب ارائه شده است و ما را به یک فضای مثبت نزدیک می‌کند و حسی را به شنونده منتقل می‌کند که گویی دارد به یک برنامه مستند گوش می‌دهد. این ویژگی بیان شده دلیلی بر آن است که این کتاب را یک اثر ماندگار بنامیم. کاردان پیش از معرفی سخنران بعدی برنامه اظهار کرد: خوشحالم که شخصی مانند رضاداد، با وجود مشغله‌های فراوان، این کتاب را بیش از ۱۰ بار گوش داده است. باید خوشحال بود که شرایطی به وجود آمده تا مردم بتوانند کتاب را گوش دهند. شاید اگر ده سال پیش به فردی می‌گفتیم کتاب گوش بده، تعجب می‌کرد، اما این امر در دنیای امروز طبیعی است. امیدوارم در دنیای دیجیتالی و فشرده امروز، گوش دادن به کتاب به یک فرهنگ تبدیل شود.
فضای دوقطبی سال ۸۸ مناسب انتشار کتاب «دمکراسی یا دموقراضه» نبود
در ادامه این مراسم، حسین انتظامی در معرفی کتاب عنوان کرد: داستان در زمان‌های دور و در کشوری نامعلوم می‌گذرد. راوی داستان، ظاهراً پژوهشگری تاریخی است که با کشف و سندخوانی خود، ماجرا را برای خواننده روایت می‌کند. مطابق این تحقیق، در سالیانی دور، پادشاهی که در آستانه مرگ قرار دارد وصیت می‌کند هر ۲۵ فرزند او در مقاطع ۲ ساله به‌ترتیب پس از مرگ او بر تخت شاهی بنشینند، اما نه به ترتیب سن بلکه به رأی مردم. هر یک از فرزندان در دوره سلطنت خود ظلم‌های فراوانی به مردم می‌کنند و مردم هر بار، رنجیده از یکی به دیگری پناه می‌برند اما صورت مسئله تغییر نمی‌کند. سرانجام تصمیم می‌گیرند بیمارترین، زشت‌ترین و نادان‌ترین آنان را انتخاب کنند تا دمی بیاسایند. نام فرزندان شاه همگی پیشوند «دمو» دارد و این آخری«دموکافیه» نام دارد که در زبان مردم شهر به«دمو قراضه» شهرت یافته است. وی ادامه داد: نسخه مکتوب این کتاب حدود ۳ سال پیش در نمایشگاه کتاب رونمایی شد و امروز شاهد رونمایی نسخه مکتوب آن هستیم. شجاعی طرح این کتاب را در اوایل سال ۸۷ با دوستان نزدیکش مطرح کرد و در فروردین ۸۸ به چاپ سپرد اما بنا به ملاحظاتی توزیع نکرد. آن ملاحظات، اتفاقات پس از انتخابات ۸۸ بود. فضای دوقطبی آن سال، هیچ انتقادی را به رئیس دولت برنمی‌تابید، چه رسد که این انتقاد به طنز و طعن نیز آمیخته باشد. معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در توضیح دلایل منتشر نشدن این کتاب در سال ۸۸ گفت: فدائیان آن روز رئیس دولت، هر منتقدی را «حامی فتنه» می‌خواندند و از چند جهت مصلحت نبود که این کتاب توزیع شود. اولاً اثر را اگرچه به دلیل بزنگاه موجود، پرفروش می‌ساخت اما در عین حال، آن را واکنشی و تاریخ مصرف‌دار می‌کرد. ثانیاً شرایط کشور به نحوی نبود که هیزمی جدید بر آتش آن افزود و دامنه‌های بحران را گسترده کرد. ثالثاً اگرچه در بادی امر، محتوا کلّی و غیر مصداقی بود امّا مشابهت‌هایی که به‌تدریج عیان و پررنگ شد ناخواسته برای این ضمیر، مرجعی می‌یافت. رابعاً، جان نویسنده در خطر بود! زیرا همین آقایانی که امروز بیشترین تخریب علیه رئیس‌جمهور سابق را به‌عهده دارند و حتی از الفاظ رکیک علیه او و اطرافیانش فروگذار نمی‌کنند همان‌هایی بودند که او را معجزه قرن خواندند و یارانه‌هایی که او از جیب ملت در جیب خودشان گذاشت هدیه امام زمان (عج) نامیدند. اینها آن زمان کاری نداشتند که شجاعی، نه یک نویسنده غیرانقلابی و ناشناخته بلکه نماد نویسندگان متعهد و مروج ادبیات مذهبی و انقلابی است. وی افزود: شاخک‌های هنرمندان اصولاً حساس‌تر است و باوجودی که ظاهراً سیاست، دلمشغولی آنان نیست و با کنش‌های این حوزه بیگانه‌اند و حتی بعضاً از احوال روزمره آن نیز بی‌خبرند اما این بی‌خبری مساوی غفلت محض نیست. با این وجود، پاره‌ای از نویسندگان و هنرمندان، مسئولانه‌تر عمل می‌کنند و ظهور و بروزی آشکارتر می‌یابند. شجاعی یکی از مصدایق ادبیات مسئول است. این پارادایم ادبی برخلاف ادبیات کمونیستی که ادعای مسئولیت دارد به قدری صریح نیست که از ادبیات فاصله بگیرد و به قطعنامه سیاسی نزدیک شود. انتظامی در تشریح شخصیت شجاعی اظهار کرد: شجاعی البته چندوجهی است. یکی از وجوه او و شاید پررنگ‌ترین آن، ادبیات است، اما در ادبیات نیز به یک گونه تعلق ندارد. همان‌طور که در حوزه‌های مذهبی، ورودی پردرخشش و کم‌نظیر دارد، نویسنده‌ای اجتماعی نیز هست، برای دسته اول حداقل ۵۰ – ۴۰ کتاب پرمخاطب دارد. بعضی از آنها مثل «کشتی پهلو گرفته» به چاپ چهلم رسیده و تیراژ غبطه‌آور نیم میلیونی دارد و «سقای آب و ادب» که فقط دو سال از چاپ آن می‌گذرد، چاپ ششم را پشت‌سر گذاشته است. اما در حوزه اجتماعی و تأثیرگذاری نیز بیکار ننشسته است. «کمی دیرتر» در نقد منتظران دروغین موعود (عج) و «دمو قراضه» از آن جمله‌اند. وی ادامه داد: این اثر، دوسویه دارد. سویه اول در رد و بلکه تمسخر دموکراسی توده‌ای است. متفکران منتقد، این نوع دموکراسی (هر نفر، یک رأی) را «استبداد اکثریت» نامیده‌اند، به‌علاوه می‌گویند امکان ظهور پناپارتیسم و شارلاتان‌ها از این رهگذر فراهم است. برخی نظریه‌پردازان نیز معتقدند از آنجا که عالمان و نخبگان همواره درصد کوچکی از یک جامعه را تشکیل می‌دهند پس به «حکومت عوام» تن داده‌ایم. به دیگر عبارت، این مدل حکومتی اگرچه ظاهراً بهترین روش از بین بدیل‌ها قلمداد می‌شود امّا به اندازه‌ای هوشمند و بالغ نیست که در ساز و کاری مسئولانه و درونی، مانع از قدرت‌گیری ناصالحان شود. به همین دلیل است که پوپولیست‌ها در جوامع نابالغ، بیش از هر کسی، این منفذ را می‌شناسند و می‌توانند ضمن رعایت قاعده بازی، برنده شوند. معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به نمونه‌های جهانی شبیه به کتاب «دموکراسی یا دموقراضه» گفت: جان استوارت میل، فیلسوف سیاسی لیبرال در زمره اولین منتقدان چنین نوعی از قرارداد اجتماعی بود. به باور او آرای اقشار مختلف، حسب درجه فرهیختگی خود باید ضرایبی متفاوت داشته باشند. بعدها دیگرانی نیز پیدا شدند تا دموکراسی واقعی را صرفاً در سایه خرد و فرزانگی جستجو کنند و رنگ مایه‌هایی از مدل افلاطونی (حکومت حکما) به آن دادند و یا تحقق دموکراسی واقعی و پایدار را منوط به رعایت حقوق اقلیت تعریف کردند. منتقدان، زاویه دید دیگری هم دارند. کم نیستند متفکرانی مثل چامسکی و پستمن که یکپارچه‌سازی و افکار عمومی‌سازی را بر نمی‌تابند و معتقدند این نوع استحمار که به مدد رسانه‌ها و بمباران اطلاعاتی صورت می‌پذیرد فقط پیچیده‌تر و آبرومندانه‌تر از مدل کمونیستی است و صرفاً پوسته و ظاهری آزادنما دارد که کرامت انسانی را به چالش می‌کشد. شجاعی نیز از همین زوایا به دموکراسی لیبرال می‌نگرد. او خطر ظهور پوپولیست‌ها را گوشزد می‌کند و شیوه‌ای را که پادشاه فقید وصیت کرده بود و ظاهری دمکراتیک داشت روی دیگر سلطنت خودکامه می‌شمارد. وی افزود: نام‌گذاری کتاب نیز تابع همین سویه است. نویسنده با زیرکی به تبارشناسی واژه دموکراسی می‌پردازد و آن را برگرفته از دموقراضه می‌داند که در طول زمان به دموقراضی و سپس دموکراسی تغییر یافته است و از این رهگذر لایه اصلی داستان را برجسته می‌کند. علاوه بر این، پی‌نوشت‌هایی که او برای اصل کلمات به زبان فرانسوی در کتاب قرار داده، این رندی و طنز را شیواتر می‌نمایاند. نویسنده از کدهای دیگری که جهت‌گیری اصلی اثر را دلالت کند غافل نیست: «دستور پادشاه این بود که بر مجموعه ایالت‌ها نام ایالات متفقه گذاشته شود که هیچگاه میانشان تفرقه و اختلاف پدید نیاید» انتظامی با ارزشمند خواندن کتاب «دموکراسی یا دموقراضه» به زیرکی شجاعی در بخش این کتاب پرداخت و اظهار کرد: شجاعی این کتاب را رندانه در طبقه‌بندی ادبیات نوجوانان به دست نشر سپرده است. سادگی ترکیب و روایت نیز بر این طبقه‌بندی، صحه می‌گذارد هرچند مخاطبان او بزرگ‌سالانی هستند که ترجیح می‌دهند تصویر روزگار را در داستان نوجوانان تعقیب کنند. این داستان نیز شباهت‌هایی با دو اثر مشهور جرج اُرول (قلعه حیوانات و ۱۹۸۴) دارد. می‌دانیم اُرول در زمره اولین روشنفکرانی بود که به ماهیت غیرانسانی و مخرب کمونیسم پی برد. «قلعه حیوانات» او نیز در طبقه‌بندی ادبیات نوجوانان جا می‌گیرد. یکی از هنرمندی‌های شجاعی، نام‌گذاری فصول آثارش است. اگرچه مرسوم نیست که رمان، فهرست داشته باشند اما او با رندی و برای آن که با طنز ویژه خود نشان دهد که با یک پژوهش طرفیم، فهرست نیز برایش تهیه کرده است. تیتر بعضی از فصول، سیاست‌ها و دستورات طلایی «دموقراضه» است. وی ادامه داد: «همه گذشتگان، همه جور فحش بوده‌اند»، «کسی که بیشتر می‌بیند، بیشتر می‌دزدد»، «پادشاه، بچه محل خداست»، «دزدی کار زشتی است، مگر برای اهداف متعالی»، «ویرانی، مقدمه آبادانی است»، «بینوایان برای گرم شدن به زغال بیشتری محتاجند»، «پادشاه، کیمیاگری متفاوت و بی‌نظیر است»، «بازی کار بدی است، مگر برای پر کردن اوقات فراغت» و «دشمن، چیز مفیدی است، اگر کم آوردید خودتان درست کنید» بخشی از عناوین فصل‌های این کتاب است. در واقع ماشین حکومت «دموقراضه» مجری منویات او است. دموقراضه با «دعوت از همه کسانی که به نحوی با او شباهت داشتند» کار خود را پیش می‌برد. معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان صحبت‌هایش گفت: زمانی که اولین بار «دمو قراضه» را خواندم به‌تازگی «ژاک قضا و قدری و اربابش» را تمام کرده بودم و در فضاسازی به‌ویژه دخالت راوی در داستان، لحن شوخ و شنگ و همچنین آمیزه طنز و تخیل، شباهت‌هایی یافتم. اثر اخیر از دنی دیدرو است. این نویسنده قرن هجدهمی یکی از اصحاب دائره‌المعارف بود که در کنار ولتر، روسو و مونتسکیو نقشی روشنگرانه در انقلاب فرانسه داشت. باری، در «ژاک…» البته چند راوی مدام سخنان یکدیگر را قطع می‌کنند تا روایت خود را دنبال کنند. نکته‌ای که برایم جالب بود اینکه شجاعی، ژاک را تا آن زمان نخوانده بود و این توارد تکنیکی، قابل تحسین است.
کتاب «دموکراسی یا دموقراضه» حرف‌های زیادی برای گفتن دارد
بزرگمهر حسین‌پور که یکی دیگر از سخنران این این مراسم بود، اظهار کرد: متأسفانه کتاب را نخوانده بودم اما تعریفش را زیاد شنیده بودم، به همین دلیل کتاب صوتی را تهیه کردم و در خودرو آن را گوش دادم و خیلی لذتبخش بود که از میان این همه سی دی‌های متنوع، آدم سی دی کتاب سید مهدی شجاعی را گوش دهد. در طول مسیر در حال گوش دادن کتاب بودم، به نظرم کتاب بسیار جذابی است و از آن دسته کتاب‌هایی است که اگر چند صفحه از آن را بخوانی، دیگر نمی‌توانی آن را زمین بگذاری. وی ادامه داد: هر خط از این کتاب حرفی برای گفتن دارد و می‌شود آن را بُلد کرد، به صورت استاتوس در شبکه‌های اجتماعی قرار داد و یا برای دوستان ارسال کرد. این اثر صوتی مثل کتاب نیست که از اول شروع کنیم و به آخرش برسیم زیرا می‌شود بخش‌هایی که بیشتر دوست داریم را بیشتر گوش دهیم.
سریال تئاتری «دموکراسی یا دموقراضه» را خواهیم ساخت
در ادامه این مراسم علی مرادخانی با اشاره به دلایل حضور در این مراسم گفت: عادت نداشتم در مراسم رونمایی از کتاب شرکت کنم اما حدود ۳۰ سال رفاقت با سید مهدی شجاعی باعث شد که در این مراسم حضور داشته باشم. حدود سال ۵۹ در مرکز تولید فیلم با شجاعی آشنا شدم و از آن زمان، کارهای او را دنبال می‌کرنم. شجاعی در سال ۸۸ کتاب را برای من فرستاد و از من برای چاپ و توزیع مشورت خواست که بنا بر شرایط آن روزها از او خواستم که دست نگه دارد چراکه منتشر کردن این کتاب در سال ۸۸ کار مناسبی نبود. وی ادامه داد: به موضوع و دغدغه‌های کتاب اشاره شد، به همین دلیل فکر می‌کنم بهتر است به نگاه مهدی شجاعی بپردازیم. بیشتر کتاب‌های شجاعی تصویری است و شما با ورق زدن چند صفحه ابتدایی، یک‌باره متوجه خواهید شد که از زمان غافل شده‌اید و به اواسط کتاب رسیده‌اید که این یکی از ویژگی‌های قلم جادویی اوست. معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در توضیح کتاب «دموکراسی یا دموقراضه» اظهار کرد: کتاب تصویری را برای شما می‌سازد تا با مسائل روز آشنا شوید و به شما کمک می‌کند تا دید وسیع‌تر و بهتری داشته باشید. این کتاب به گونه‌ای است که پس از مطالعه آن حسرت می‌خورید که چرا در قالب فیلم، سریال و تئاتر درنیامده است، به همین دلیل به شجاعی پیشنهاد دادم که این اثر را در قالب نمایش تئاتر نیز اجرا کنیم. وی افزود: ما عادت داریم، وقتی به سالن تئاتر می‌رویم، از اول تا آخر یک داستان را مشاهده کنیم، به نظرم این پتانسیل وجود دارد تا این کتاب به صورت یک سریال تئاتری دربیاید و علاقه‌مندان، این کتاب را در چندین قسمت در تئاتر مشاهده کنند چراکه سینما و تئاتر ما به این متون ارزشمند نیاز دارد. مرادخانی با اشاره به ویژگی‌های سید مهدی شجاعی گفت: به خاطر دارم که یکی از داستان‌های شجاعی به شدت مورد نقد قرار گرفت اما وقتی که یکی از بزرگان کشور مجموعه آثار او را مطالعه کرد، به او گفت که من همه کتاب‌های شما را خواندم و به نظرم این کتابی که خیلی مورد نقد قرار گرفت، از همه زیباتر و جذاب‌تر بود؛ درست بعد از این اظهار نظر همه نقد این کتاب را کنار گذاشتن و شروع به تعریف از کتاب کردند. فکر می‌کنم ترجمه این کار به یک اثر هنری می‌تواند باعث جذب مخاطبان زیادی شود تا به این شکل به جذب مخاطب کتاب بپردازیم. شجاعی علی‌رغم این که به نسبت سنی، جوان است اما در بسیاری از موقعیت‌ها، پای در جای بزرگان گذاشته و بی جهت نیست که او را چهره ماندگار نامیده‌اند. وی در پایان اظهار کرد: انتشار این کتاب اتفاق مبارکی است و امیدوارم که به زودی شاهد نمایش داستان‌های این کتاب در تالار وحدت باشیم.
صادق خرازی که از مهمانان ویژه این مراسم بود، به دلیل بیماری نتوانست در این مراسم حضور پیدا کند و شهریار کیهان، به نمایندگی از او متنی را قرائت کرد، متن قرائت شده به شرح زیر است: « بسم الله الرحمن الرحیم خیلی مایل بودم تا در مراسم بزرگداشت برادر دردانه و صاحب قلم، اندیشمند دین و ادب معاصر، حضرت اقای سید مهدی شجاعی شرکت کنم و سر ارادت و تعظیم بر ساحت مردی بگذارم که هویت ادب دینی و مذهبی را در دوران مهجوری و مشتاقی دین داران پاسداری کرد و حق بزرگی بر اصحاب علم و ادب و فرهنگ داشته و دارد. کتاب زیبای دمقراضه صرفاً وصف خیال نویسنده توانای ما نیست، بلکه بیان حال حقیقت ناگفته و نا نوشته یکی از مصائب جامعه امروز بشری است. اول بار برادر فرزانه و دوست داشتنی‌ام دکتر حسین انتظامی این کتاب گرامی را برایم به همراه آورد کتابی که انیس شب‌ها و مونس ایام درد وحرمان وتنهایی من شد.
نام کتاب طوری انتخاب شده که چالشی ذهنی و فکری در مقابل خواننده محترم قرار می‌دهد. دموقراضه بیان حکایتی خیالی است از نام فرزندان پادشاهی حاکم بر غربستان. شاهی که ۲۵ فرزند داشت و نام همه آنها را دمو گذاشته بود البته با افزودن یک پسوند. هرچند مردم از این پسوندها و عبارات تشریفاتی استقبال نمی‌کنند و عبارات دیگری را برای آنها بر می‌گزینند. سوالی که در پیش روی خواننده محترم قرار می‌گیرد این است: «دموکراسی یا دموقُراضه» و ما با داستانی مواجه می‌شویم که شرح دوران سلطنت و حکومت بی حد و مرز پادشاهان است. کتابی که خواننده را به یاد رمان‌های «قلعه حیوانات» و «۱۹۸۴» جُرج اورول و گاهی رمان «بینایی» ژوزه ساراماگو می‌اندازد. سید مهدی ما درد جامعه امروز و دیروز واقعیت و تصور و خیال را به هم پیوند داده و به ادبیات تولیدی برای پنهان سازی واقعیت‌ها اشاره می‌کند. او واژه‌هایی را انتخاب می‌کند که هر کدام در حقیقت با معیارهای حکومت عقلی و واقعیت دمکراتیک در تناقض اشکارند برای مثال واژه دشمن را ضرورت بقا و فقدان را عامل فنا می‌داند . دشمن یعنی وسیله و ابزاری برای پنهان کردن همه کاستی‌ها و ضعف‌ها و دشمن یعنی توجیه واقعی برای کم کاری‌ها و بی مسولیتی‌ها دشمن یعنی پنهان کردن اختلاس‌ها و فرار به جلو کردن! دشمن یعنی مردم فریب و کسی که همه بدبختی‌ها را گردن او بیندازید.
دشمن یعنی چیزی که شما می‌توانید مردم را با آن بترسانید تا ناگزیر به آغوش شما پناه بگیرند. و بر سر آنان فخر بفروشید که شما به قید وثیقه در سیستم سیاسی دمقراضه تنفس می‌کنید و به قید وثیقه با لطف دمو ها آزادید. دشمن یعنی کسی که اگر کاری کردید، با وجود او مهم‌تر جلوه‌اش دهید و اگر نکردید او را مقصر جلوه کنید. دشمن یعنی کسی که وقت و بی وقت به او فحش دهید، یعنی ابزاری برای تحمیل ۸ سال مهر ورزی دروغین. دشمن یعنی کسی که حواس مردم را پرت او کنید. یکی از اشتباهات مقراض به‌دستان سانسور چی در دولت مهر ورز پیشین توقیف و محدود سازی سایت «آدینه بوک» بود و نیز مشکلاتی که برای این کتاب ایجاد کردند. بعد از منتشر شدن نسخه‌ی پی دی اف کتاب و جنجالی که بر اثر آن به وجود آمد، از «دموکراسی یا دموقراضه» به عنوان یک کتاب ممنوعه یاد می‌شد. کتاب مذکور در ۱۴ فصل تهیه شده که عناوین این فصول، خود بسیار جذاب و با معنی انتخاب شده‌اند ، مثلاً همه گذشتگان همه جور فحش بوده‌اند!
البته که کسی که بیشتر می‌بیند بیشتر از دیگران متهم است و مسولیتش چند چندان است. در سیستم سیاسی دمقراضه عقل، گناه و معصیت بزرگی است و در بیان و کلام عقل را پنهان باید کرد زبان طنز و اشارات مستقیم و غیرمستقیم به اوضاع مضحک و پارادوکس‌های سیاست با جهان امروز عجیب سازگاری دارد و آ ن را برای خواننده به هر زبانی جذاب‌تر هم خواهد کرد. با این حساب جای شگفتی نیست اگر در دولت قبل عده ایی این کتاب را به خود گرفتند . بگذاریم و بگذریم؛ روز و ایام گلایه‌ها و هتک‌ها و درنوردیدن حرمت‌ها نیست! امروز روز پاسداشت قلم اندیشمندی است از تبار نوآوران و متفکران انقلابی و با دغدغه دینی است.
سید مهدی شجاعی به سه دلیل برایم عزیز است:
نخست اهل مطالعه دانش و اندیشیدن است، هویت و چابک قلمی او در معرفت و شناخت او از تاریخ، مذهب و جامعه است.
اهل اخلاق و تواضع و مدارا است بیش از کسانی که مدعی مردم باوری هستند او را در تکریم و تعظیم به مردم با گوهر حقیقت طلبی دیده‌ام .
رفیق شفیق و با مرامی است هرگز نان به نرخ روز نمی‌خورد رفیقان خود را احترام می‌کند و اهل تکریم و کرامت انسان است.
فخر دانش ندارد با قلم، آینده کسی را تباه نمی‌کند تحقیر دیکران در قلم و بیان سید جایی ندارد از جهل لذت نمی‌برد بیشتر متعادل و عقلانی از رصدخانه شخصی خویش انسان و جهان را رصد کرده و می‌کند. کتاب‌های سید مهدی شجاعی محتوای مشخص و معین و جالبی داشته و دارد، اما نویسنده شهر آشوب ما در این وجیزه دمقراضه سفری به سرزمینی خیالی داشته که مطمئن هستم برای خیلی از ما جذاب و جالب و خواندنی و شنیدنی باشد، وقتی شروع به خواندن کتاب کردم کمی یاد کارهای جرج اورول افتادم. و به ضرورت نقد اگاهانه و مسولیت پذیر یاد روزگاری افتادم که با شعارهای بی پشتوانه و دروغین ایمان و امن مردمان را به سخره گرفته بودند آری این کتاب نقدی ست طنزآلود بر دموکراسی و اصول مملکت داری و برخورد با تمامِ اتّفاقاتی که برای یک ملّت و حکومتش می افتد تا نخبگان و مردان آزاد به تنویر اذهان بپردازند.
پایان سخن، ای کاش بودم و خود سر ادب بر سینه برادرم شجاعی قرار می‌دادم و دستان قلم زن و قلم دوست او را می‌بوسیدم چه کنم بخت یار و همراه من نبود. بیایید قدر مفاخر خود را بدانیم بیاییم آنان که زخم خورده روزهای طوفانی انقلاب بوده‌اند و آسیب فراوان دیده‌اند را تکریم کنیم بیایید و بیاییم به مردم اقتدا کنیم همان مردمی که خوب می‌دانند که چه می‌خواهند و آخرین حماسه حضورشان را در ۷ اسفند ماه دیدیم.
سلام بر آزادی و سلام بر گوهر مردم سالاری و سلام بر جمهوری اسلامی که پیوند و امتزاج دین و جمهوریتان وجه تمایز با همه دیدگاه‌های افراطی بوده و هست . سید محمد صادق خرازی ، بیمارستان لوتر سویس»
در ادامه مراسم عباس سجادی ضمن تشکر از سال‌ها تلاش سید مهدی شجاعی، متنی را که ابوالفضل زرویی نصرآباد برای این مراسم ارسال کرد بود را قرائت کرد. متن زرویی به شرح زیر است:
« به نام خدا استاد سیدمهدی شجاعی اگرچه داعیه‌ی طنزآوری ندارد و قلب و قلم خود را وقف ادبیات آیینی کرده، اما به گواهی آثار منتشر شده از ایشان، بیش از غالب طنزآوران معاصر بر غنای کمی و کیفی طنز فارسی افزوده است. خدمت ایشان به طنز فارسی، به خلق آثار فخیم و ارزشمند در این عرصه محدود نیست. ترغیب و تشویق دیگران به نوشتن طنز و فراهم آوردن امکان انتشار کتاب طنزپردازان لاکتاب و ناحسابی چون بنده، جزو باقیات صالحات و از خدمات ماندگار و بی مزد و منت ایشان به طنز پارسی است.
همان‌طور که قبلاً در جلسه‌ی نقد و تحلیل رمان دموقراضه عرض کردم، با احترام به تمامی طنزآوران پارسی زبان، بی هیچ مداهنه و اغراق، رمان دموقراضه را یگانه رمان کاملاً طنز پارسی می دانم که با نگاهی جهانی و فراگیر به نقد تاریخ سیاسی بشر پرداخته است. نگاه نقاد و تیزبین نویسنده در این اثر ارجمند، با درکی درست و عمیق از فلسفه‌ی تاریخ و فلسفه‌ی سیاسی، ضمن آسیب‌شناسی حکومت‌های به ظاهر دموکراتیک، انفعال سیاسی مردم را نیز به نقد می‌کشد. بی تردید، دموقراضه به مذاق هیچ حکومتی در جغرافیای سیاسی جهان خوش نمی‌آید چرا که هر یک، اگر نگوییم به تمامی، لا اقل بخشی از سیمای آیین حکمروایی خود را در آیینه‌ی این کتاب می‌بینند. اگرچه شمارگان و چاپ‌های مکرر و ترجمه و نشر و باز نشر گسترده‌ی دیجیتالی این کتاب در دنیای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، نشان دهنده‌ی اقبال مخاطب به این اثر فخیم است اما شان و اهمیت این گنج شایگان ادبی، همچون تمامی آثار فخیم ادبی و هنری، به سنجه و محک محبوبیت و ماندگاری مشخص خواهد شد. انتشار کتاب صوتی دموقراضه را به دوست و سرور گران قدرم استاد سید مهدی شجاعی، نشر نیستان، نوین کتاب گویا و جامعه‌ی ادب و هنر کشور تبریک می‌گویم و امیدوارم به زودی شاهد تولید و انتشار نسخه‌های نمایشی و سینمایی این اثر و همچنین کتاب «کمی دیرتر» ـ که کتابی یگانه در عرصه‌ی طنز دینی است ـ باشیم. عدم حضور و ارسال این مختصر را به حساب شکسته پایی و کوتاه‌دستی برادری کوچک‌تر بگذارید که از بی طالعی، از حضور در جمع شما فرهیختگان و مشارکت در شادی این جشن فرخنده محروم و بی بهره مانده است. سلامت و کامیاب باشید. ابوالفضل زرویی نصرآباد / پانزدهم اسفند ۱۳۹۴»
فرهنگ غذای روح است
در ادامه مراسم شاهین علایی نژاد که یکی از گویندگان این کتاب صوتی است اظهار کرد: حدود ۲۰ سال است که به کار تئاتر مشغول هستم و به دلیل ورود به کار صداپیشگی، از آقای کاردان و سایر دوستان عذرخواهی می‌کنم. تصاویری که از من در کلیپ‌های امروز مشاهده کردید سرشار از استرس بود چراکه ما سه بار این کتاب را رکورد کردیم تا به نتیجه دلخواه برسیم. وی ادامه داد: تیراژ ۷۰۰ نسخه از یک کتاب برای جمعیت ۸۰ میلیونی یک فاجعه است. هر انسانی در زندگی سوژه‌ای دارد که می‌تواند نسبت به آن مباهات کند و من خیلی خوشحالم که سوژه‌ای به مباهات من اضافه شد و آن خواندن کتاب سید مهدی شجاعی است که برای من افتخار بزرگی بود. این بازیگر تئاتر ضمن تعریف یک خاطره، درباره موسسه نوین کتاب گویا گفت: نوین کتاب گویا برای فرهنگ‌سازی کتاب صوتی، تلاش فراوانی را انجام داده است، این موسسه در حال آشتی مردم با کتاب و کتاب‌خوانی است. عصر امروز عصر آسانی و تنبلی است و حتی کتاب خواندن هم آسان شده است. وی ادامه داد: در دنیای امروز دیگر نیاز نیست که جایی با نور مناسب پیدا کنیم و کتاب دست بگیریم و مطالعه کنیم. در عصر امروز و با استفاده از کتاب‌های صوتی، می‌توانیم کتاب را با چشمان بسته و در تختخواب یا در ترافیک و مترو مطالعه کنیم. بهترین راه کمک به این موسسه، تبلیغات کلامی است و شک نکنید که با تبلیغات کلامی و به وسیله این محصول می‌توانید شرایط فرهنگی را تقویت کنیم. باید باور کنیم که فرهنگ غذای روح است و بدن ما به این غذای روحی نیاز دارد. شاهین علایی نژاد در بخش پایانی صحبت‌هایش اظهار کرد: آدم وقتی در مقابل مردم قرار می‌گیرد و صحبت از کتاب و کتاب‌خوانی مطرح می‌شود، عقده «خود کم قدم برداری» پیدا می‌کند. امیدوارم بتوانم در آینده نیز خدمتگزار این مردم باشم.
کار کردن در حوزه کتاب و فرهنگ کار بسیار دشواری است
سید مهدی شجاعی، نویسنده کتاب «دموکراسی یا دموقراضه» که آخرین سخنران این مراسم بود، اظهار کرد: معمولاً نویسنده‌ها برای اینکه مشکلی پیش نیاید، در ابتدای کتاب می‌نویسند که هر گونه تشابهی میان شخصیت‌ها و حوادث این کتاب با شخصیت‌ها و حوادث بیرونی، تصادفی است؛ و بدین گونه مشکلات حل می‌شود اما من تا به امروز صد بار این نکته را بیان کرده‌ام. این استمرار در تکذیب کردن کار را سخت می‌کند و باور کنید این موضوع تقصیر من نیست. به هر حال، خوشحالم که موسسه‌ای تحت عنوان موسسه «نوین کتاب گویا» در تلاش است که در این فضایی که همه با کتاب و کتاب‌خوانی قهر هستند، جامعه را کتاب‌خوان کند. خانم فاطمه محمدی و دوستانشان به این نتیجه رسیدند که باتوجه به کاهش سرانه مطالعه، مردم تمایل چندانی به مطالعه کتاب ندارند به همین دلیل شرایطی را فراهم کردند تا مردم کتاب را گوش دهند. وی ادامه داد: شرایط به گونه‌ای تغییر کرده است که حتی افراد کتاب‌خوان نیز درگیر فضای مجازی شده‌اند و حتی مسئولان در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام می‌کنند که زمانی برای مطالعه ندارند، بنابراین در این شرایط بهترین تصمیم این است که کتاب‌ها را به صورت صوتی در اختیار مردم قرار دهیم تا جامعه به سمت کتاب و کتاب‌خوانی حرکت کند.
نویسنده کتاب «دموکراسی یا دموقراضه» با اشاره به دلایل کاهش مطالعه کتاب گفت: متأسفانه مشکل کاهش سرانه مطالعه خیلی ریشه‌ای است و باید با سیاست‌گذاری‌های کلان آن را تغییر داد، در غیر این صورت شرایط تغییر نخواهد کرد. در چنین شرایطی کار کردن در حوزه کتاب و فرهنگ کار بسیار دشواری است، به خصوص با حساسیتی که موسسه کتاب گویا دارد چراکه دوستان این مجموعه به هزینه فکر نمی‌کنند و دنبال ارائه کار معمولی نیستند، بلکه در تلاش هستند تا کار با بهترین کیفیت ممکن ارائه شود. وی ادامه داد: از داریوش کاردان برای اجرای امروز تشکر می‌کنم. چندین دوست برای حضور در بخش موسیقی این کتاب اعلام آمادگی کردند اما باتوجه به توانایی بالای این دوستان، کارها مورد رضایت نبود تا اینکه ناصر چشم آذر چند نمونه کار را به ما ارائه داد که واقعاً کارها عالی بود، بنابراین کار موسیقی را به این استاد بزرگ سپردیم. همچنین شاهین علایی‌نژاد در این اثر بی نظیر بود و کار ماندگاری را انجام و نشان داد که قابلیت‌های فراوانی دارد. شجاعی در تشکر از صحبت‌های مطرح شده اظهار کرد: تشکر ویژه از حسین انتظامی، علی مرادخانی و صادق خرازی دارم چراکه پیش از انتشار، کتاب را مطالعه و نظراتشان را بیان کردند. ابوالفضل زرویی نصرآباد از شاگردان مرحوم صابری محسوب می‌شود اما به نظرم شخصیت بی بدیل طنز فارسی است. به خاطر دارم که از استاد صابری پرسیدم که در میان شاگردانتان به کدام یک امیدواری که وی نام زرویی را برد. بدون شک ابوالفضل زرویی نصرآباد از جمله شاگردانی بود که از اساتید خود پیش افتاد و امیدوارم قدر این استاد بزرگ را بیشتر بدانیم.
وی در پایان گفت: امیدوارم که خداوند این توفیق را به بنده بدهد تا بتوانم به جامعه و کشورم خدمت کنم. از تمام دوستانی که در این مراسم حاضر شدند سپاسگزارم.
در پایان این مراسم از کتاب سخنگوی «دموکراسی یا دموقراضه» رونمایی شد.
ممنونم از این پوشش خبری عالی از دیجی کالا مگ…