۱۰ راهکار برای استفاده‌ی بهینه از انرژی
ارتقاء مصرف بهینه‌ی انرژی در هر کشوری می‌تواند سبب شکوفایی هرچه بیشتر اقتصاد آن کشور از طریق کاهش هزینه‌های سرانه در بخش انرژی و تمرکز در سایر حوزه‌های زیرساختی گردد. همچنین سبب می‌شود آن کشور در برابر نوسانات جهانی قیمت انرژی و تغییرات اقلیمی از ثبات بیشتری برخوردار شود؛ بدین ترتیب رشد و توسعه‌ی آن کشور از پایداری بیشتری برخوردار خواهد بود. در این مقاله مروری بر خط مشی‌های کلی برای ارتقاء مصرف بهینه‌ی انرژی در سطح کلان داریم.
ارائه‌ی مشوق‌های مالی
یکی از ابزارهای موثر در دست دولت‌ها ارائه‌ی مشوق‌های مالی در قالب ارائه‌ی وام‌های کم‌بهره، کاهش درصدهای مالیاتی و تضمین خرید با قیمت‌های قابل رقابت در سطح منطقه‌ای و جهانی است. ارائه‌ی مشوق‌هایی از این دست سبب می‌شود تا علاوه بر بخش خصوصی داخلی، سرمایه‌گذاران و شرکت‌های مطرح جهانی نیز به اجرای پروژه‌های بزرگ ملی ترغیب شوند. بدین ترتیب ورود فناوری‌های روزآمد و بومی‌سازی و ارتقاء این فناوری‌ها در داخل کشور دور از ذهن نخواهد بود. از جمله کشورهایی که با سیاست های این‌چنینی به موفقیت‌های چشمگیری دست یافته‌اند می‌توان به کشورهای اروگوئه و شیلی اشاره کرد.
ارتقاء کارایی در فرایند تولید
متاسفانه کشورمان در این حوزه از مشکلات بسیاری رنج می برد. عدم استفاده از فناوری‌های روز آمد در فرایند تولید علاوه بر آن‌که سبب افزایش قیمت تمام شده برای محصولات تولیدی می شود، سبب بسیاری مشکلات زیست محیطی نیز خواهد گردید. این مورد در کنار عدم رعایت ضوابط در بخش آمایش سرزمینی وضعیت نامناسبی را برای بسیاری از صنایع کشورمان رقم زده است. بدین ترتیب محصولات تولیدی توسط این صنایع از رقابت‌پذیری کمتری در مقایسه با نمونه‌های مشابه برخوردار بوده و روند ایجاد اشتغال در بخش‌های صنعتی را، اگر نگوییم با تردیدهایی جدی مواجه ساخته، بسیار کند نموده است. از میان تمامی کشورها، کشور آلمان در حوزه پیشتاز است.
اتخاذ سیاست‌های تلفیقی در بخش‌های گرمایش و مصرف انرژی
به منظور درک اهمیت این بخش در نظر بگیرید که مصرف گاز ایران بالاتر از مصرف گاز در کل اروپاست! اوضاع در این بخش آن‌قدر اسفناک است که رئیس سازمان محیط زیست کشورمان، خانم معصومه ابتکار، به جهت جبران کمبودهای این بخش اقدام به تشکیل کمپینی با عنوان چالش دمای ۱۸ درجه برای مردم و دولت نموده است. کشورمان با وجود آن‌که از منابع سرشار انرژی‌های فسیلی منتفع است، نیازمند آن است تا سیاست های اجرایی جامعی را در این حوزه تدوین نموده و با اولویت بالایی این سیاست‌ها را پیگیری کند. بدین ترتیب می‌توان امیدوار بود تا منابع مالی بدست آمده از این رهرو صرف توسعه‌ی زیرساخت‌ها در بخش‌های حیاتی، خصوصا در نواحی کمتر توسعه یافته شود. در این بخش کشور انگلستان و اتحادیه‌ی اروپا فعال‌تر از سایر کشورها عمل نموده‌اند.
بروزرسانی آئین نامه‌های ساختمانی
در این بخش، نگارش مبحث نوزدهم از مقررات ملی ساختمان را می‌توان به عنوان نقطه‌ی عطفی به حساب آورد. این آئین نامه، که با همکاری جمعی از اساتید صاحب نظر تدوین گردیده، دربردارنده‌ی مقرراتی به منظور بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان‌ها است. با این وجود در این حوزه نیازمند دو رویکرد اساسی هستیم. در وهله اول نیازمند آن هستیم تا اجرای بندهای این آئین‌نامه را با جدیت بیشتری دنبال نماییم. همچنین با توجه به سرعت رشد فناوری‌های نوین، می‌توانیم با بروز رسانی این آئین‌نامه و ضوابط اجرایی مرتبط با این حوزه در دوره‌های زمانی کوتاه‌تر، علاوه بر تطبیق مندرجات آنها با پیشرفت‌های بدست آمده بر غنای مطالب مندرج در آنها بیفزاییم.
کنترل مصرف انرژی در وسایل
یکی از تجربیات موفق در این حوزه برای کشورمان، توزیع گسترده لامپ های کم مصرف و تعویض آنها با لامپ های رشته ای است که بنابر گفته های وزیر اسبق نیرو، آقای پرویز فتاح، سبب کاهش ۵٫۵ درصدی مصرف برق در کشور گردید. به جهت موفقیت در این حوزه نیازمند یکسری همکاری های بین بخشی می باشیم. سازمان استاندارد و سازمان محیط زیست با تدوین استانداردهایی مطابق با پیشرفت های بدست آمده و اهداف ترسیم شده، اداره گمرکات با بررسی دقیق عملکرد وسایل وارداتی و سازمان مبارزه با قاچاق کالا و ارز به همراه نیروی انتظامی با مبارزه با ورود کالاهای قاچاق و بی کیفیت می توانند در این حوزه بسیار اثر گذار باشند.
ارتقاء استانداردهای مصرف سوخت برای وسایل نقلیه عمومی و سنگین
به واسطه‌ی قوانین و استانداردهای وضع شده در سالیان اخیر، همچنین تعهد مراکز اجرایی همچون پلیس و شهرداری‌ها، خصوصاً در شهرهای بزرگ، ناوگان حمل و نقل عمومی و جاده‌ای دستخوش تغییرات اساسی و مثبتی شده است. با این وجود هنوز ضعف‌های بسیاری در این بخش قابل مشاهده است؛ از جمله آن‌که هنوز تعداد زیادی خودروی فرسوده در این بخش فعال بوده و بحث تعویض خودروهای فرسوده و استفاده از خودروهایی هیبریدی و سازگار با محیط زیست آن‌طور که باید جدی گرفته نشده است. در این رابطه نیازمند بروزرسانی استانداردهای حاضر و توجه هرچه بیشتر به کارایی وسایل نقلیه‌ی فعال در این بخش هستیم. در نتیجه این اقدامات علاوه بر آن‌که میزان مصرف سوخت و تولید آلاینده‌ها کاهش می یابد، هزینه‌های حمل و نقل نیز بطور مستقیم کاهش می یابد.
احداث کارخانه‌های تولید برق با فناوری‌های جدید به همراه تعطیل نمودن کارخانه‌های قدیمی
در فصول سرد همگی بارها شنیده‌ایم که تعدادی از کارخانه‌های تولید برق به دلیل آلایندگی بالا و وقوع پدیده وارونگی هوا از مدار تولید خارج شده‌اند. این دست کارخانه‌های حرارتی تولید برق عمدتاً از فناوری‌های قدیمی و سوخت‌های با میزان آلایندگی بالا، نظیر مازوت، استفاده می‌کنند. در این بخش نیازمند تدابیر و نگاه جامعی به جهت مدیریت نوسازی واحدهای تولید برق فرسوده هستیم که وزارت نیرو به عنوان متولی این امر تا حدود زیادی به این رویکرد اشتهار دارد. در بخش نیروگاه‌های حرارتی می‌توان به نیروگاه‌های هسته‌ای، زمین گرمایی و CHP به عنوان جایگزینی برای نیروگاه‌های کم بازده فعلی اشاره نماییم. همچنین استفاده از انرژی‌های تجدید‌پذیر، در قالب احداث مزارع بادی، مزارع فوتوولتاییک و مزارع آینه‌ای به عنوان جایگزینی برای نیروگاه‌های حرارتی پیشنهاد می‌گردد. در این بخش کشور ژاپن از برتری محسوسی در مقایسه با سایر کشورها برخوردار است.
فراهم نمودن تسهیلات به جهت استفاده از وسایل نقلیه غیر موتوری
چند سالی است که در شهرهای بزرگ شاهد احداث ایستگاه‌هایی از طرف شهرداری‌ها به جهت کرایه‌ی دوچرخه هستیم. همچنین در بعضی نقاط خطوطی برای تردد دوچرخه سواران ایجاد شده است. این امر با وجود آن‌که کمابیش مورد توجه مسئولین شهری واقع گردیده ولی هنوز با استانداردهای وضع شده برای شهرهای پرجمعیت فاصله‌ی بسیاری دارد. بطور مثال در شهر پکن بیش از ۴ میلیون دوچرخه‌ی فعال در حال تردد هستند و یا در آمستردام در حدود ۵۰ درصد از حمل و نقل شهری با دوچرخه انجام می‌شود که این خود کمک شایانی کاهش آلودگی هوا نموده است. همچنین همه ساله در نمایشگاه‌هایی نظیر نمایشگاه CES فناوری‌هایی در این رابطه معرفی می‌شوند که در صورت عزم جدی و فراهم آوردن زیرساخت‌ها می‌توان از آنها نیز استفاده کرد.
وضع استانداردهای آلایندگی منطبق با پیشرفت‌های روز
همه روزه از گوشه و کنار دنیا اخبار موفقیت‌های بسیاری در حوزه‌های مرتبط با کنترل آلاینده‌های زیستی شنیده می‌شود. همچنین شرکت‌های مطرح توانسته‌اند تا بسیاری از این اختراعات را در قالب طرح‌های صنعتی به اجرا در بیاورند. ظهور فناوری‌های نوین، نوید صنایعی سبزتر و با کارایی بالاتری را می‌دهند؛ بدین ترتیب استانداردهای وضع شده ناکافی به نظر خواهند آمد. در چنین شرایطی، نیازمند بازنگری استانداردهای زیست محیطی توسط سازمان های متولی در دوره‌های زمانی کوتاه‌تری هستیم؛ بدین ترتیب از رهرو ملزم کردن کارخانجات به کاهش آلاینده های تولیدی می توانیم چرخه ورود تکنولوژی های نوین را سرعت بیشتری ببخشیم. چنین رویکردی همچنین سبب کاهش هزینه های مصرفی توسط دولت ها در بخش های جنبی نظیر بخش درمان خواهد گردید.
هدف‌گذاری به جهت کاهش مصرف انرژی
نمونه بارز این بند را می‌توان در دعوت خانم ابتکار به چالش دمای ۱۸ درجه مشاهده نمود. بسیاری از کشورهای پیشرفته‌ی دنیا در دوره های زمانی متنوع هدف‌گذاری‌هایی را به جهت کاهش مصرف انرژی منظور می‌نمایند. چنین هدف‌گذاری‌هایی، چنانچه با اطلاع رسانی مناسبی همراه گردند، سبب ایجاد یک وفاق ملی حول کاهش مصرف انرژی از طریق صرفه‌جویی و استفاده از فناوری‌های نوین خواهد گردید. همچنین علاوه بر تبلیغات موثر، دولت بایستی ورود فناوری‌های نوین را تسهیل نموده و بخش خصوصی فعال در این بخش را توسط ابزارهای تشویقی یاری نماید.
چنانچه خط مشی‌های اشاره شده در این مجموعه مقالات به کار بسته شوند می توانیم انتظار پیشرفت‌های شگرفی را در این عرصه داشته باشیم. به نظر شما کدامیک از اقدامات اشاره شده در این رابطه از اولویت بیشتری برخوردار هستند؟ نظرات خودتان را با در میان بگذارید.
