گوشی هوشمند واقعی تازه متولد شده است!

بگذارید همین ابتدا تکلیف یک اشتباه زبانی-تاریخی را روشن کنیم. چیزی در حدود دو دهه است که اصطلاح «گوشی هوشمند» را شنیده و به کار برده‌ایم. ولی اگر بخواهیم اندکی سخت‌گیر باشیم، گوشی هوشمند، دقیقا چیزی نیست که تا امروز می‌شناختیم. اصطلاح «اسمارت‌فون» (Smartphone) اولین بار در سال ۲۰۰۰ میلادی به عنوان یک برچسب تجاری برای گوشی‌هایی به کار برده شد که امکان اتصال به اینترنت و نصب نرم‌افزارهای مختلف یا اپلیکیشن‌ها را داشتند. تقریبا از همان زمان ما از ترکیب گوشی هوشمند به عنوان معادلی برای اسمارت‌فون استفاده کردیم. ولی این روزها صحبت از گوشی هوشمند به معنای دیگری به میان آمده است: گوشی‌هایی با «هوش مصنوعی» (Artificial Intelligence) که از آن‌ها با عنوان «ای‌آی فون» (AI Phone) یاد می‌شود.

البته هوش مصنوعی حتی در دنیای گوشی‌های موبایل هم چیز چندان تازه‌ای نیست. در طی چند سال گذشته استفاده از هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی در گوشی‌های موبایل آرام آرام افزایش پیدا کرده تا جایی که امروز به جزئی جدایی ناپذیر از آن تبدیل شده است. هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی همان چیزهایی هستند که در حال حاضر بسیاری از عملکردهای یک گوشی هوشمند، از تشخیص صدا گرفته تا دستیارهای هوشمندی مانند سیری، بیکسبی و گوگل اسیستنت را ممکن می‌سازند.

پس وجه تمایز یک گوشی هوشمند واقعی (ای‌آی فون) با گوشی‌های هوشمند سابق (اسمارت‌فون) در چیست؟ نکته‌ی مهم این است که تا پیش از این بیشتر عملیات مربوط به هوش مصنوعی در گوشی‌های موبایل از طریق «رایانش ابری» (Cloud Computing) صورت می‌گرفته است. ولی گوشی‌های هوشمند واقعی به تراشه‌های ویژه‌ای برای پردازش عملیات سنگین مربوط به هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی مجهز خواهند بود.

البته حق دارید اگر اندکی نسبت به مفهوم جدید «ای‌آی فون» مشکوک باشید. همان‌طور که در گذشته از چسباندن لفظ «اسمارت» به نام بسیاری از محصولات خانگی به عنوان ترفندی تبلیغاتی برای بالا بردن فروش استفاده می‌شد، امروز هم «هوش مصنوعی» به ترندی تبدیل شده که همه تلاش می‌کنند به نحوی خود را به آن متصل کنند. ولی در این میان کمپانی‌هایی هم وجود دارند که برای این ادعایشان مدارکی قانع‌کننده‌ای ارائه می‌دهند.

برای مثال اپل در تراشه‌ی A11 Bionic خود بخش جدیدی تحت عنوان «موتور عصبی» (Neural Engine) قرار داده است. این موتور عصبی در واقع پردازنده‌ای دو هسته‌ای است که به طور ویژه برای اجرای الگوریتم‌های مربوط به یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی طراحی شده. قابلیت‌های پیشرفته‌ای مانند تشخیص چهره، «انیموجی» (Animoji) و اپلیکیشن‌های واقعیت افزوده با استفاده از این موتور عصبی جدید کار می‌کنند.

البته اپل تنها شرکتی نیست ساخت یک گوشی هوشمند واقعی را هدف خود قرار داده. هواوی در نمایشگاه IFA 2017 از پردازنده‌ی جدید خود به نام Kirin 970 رونمایی کرد. همان پردازنده‌ای که برای اولین بار در سری گوشی‌های Mate 10 استفاده خواهد شد. در این پردازنده بخش ویژه‌ای به نام «واحد پردازش عصبی» (Neural Processing Unit) در نظر گرفته شده است. این بخش ویژه به پردازنده‌ی Kirin 970‌ کمک می‌کند تا عملیات مربوط به هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی مانند تشخیص تصاویر را با سرعتی ۲۰ برابر سریع‌تر از یک پردازنده‌ی عادی و با مصرف انرژی بسیار کمتر انجام دهد.

تا پیش از این پردازنده‌های گوشی‌های هوشمند، برای پردازش عملیات سنگین مربوط به هوش مصنوعی، قدرت کافی را نداشتند و بهینه نبودند. به همین دلیل اغلب از رایانش ابری در این زمینه استفاده می‌شد. رایانش ابری علاوه بر بالا بردن سرعت عملیات، با کم کردن بار کاری پردازنده‌ی گوشی، در مصرف باتری صرفه‌جویی می‌کند. ولی این شیوه دو اشکال عمده هم دارد. اول این که برای استفاده از آن به یک اتصال اینترنت سریع و پایدار نیاز است، و دوم این که بسیاری از نظر امنیت و حفظ حریم خصوصی موافق ارسال اطلاعات کاربر به سرورها نیستند.

حال که پردازنده‌هایی مانند A11 اپل و Kirin 970 هواوی به اندازه‌ی کافی برای مدیریت عملیات هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی قدرتمند و بهینه شده‌اند، به نظر می‌رسد گوشی هوشمند به معنی واقعی تازه دارد محقق می‌شود.