چرخ‌های پنبه‌ریسی که پرواز میکنند
از این هفته قصد داریم هر هفته یکی از گونه‌های جانوری کشور را به شما معرفی کنیم؛ با شما از موجوداتی سخن خواهیم گفت که شاید از حضور و اهمیتشان آگاه نباشید. پس اگر شما نیز مشتاق شناخت جانوران ایران زمین هستید، با ما همراه باشید.
چرخ ریسک بزرگ یک پرنده نسبتا بزرگ ۱۴ سانتی‌متری است که آن را میتوان به‌راحتی از سر سیاه، لکه سفید و پهن چانه، زیرتنه زرد (در مناطق شرقی کشور زیرتنه سفید خاکستری مایل به آبی)، نوار سیاه ممتد طولی در بخش میانی زیرتنه تا چانه، روتنه سبز و نهایتا بال‌ها و دم خاکستری مایل به آبی‌اش تشخیص داد. این پرنده یکی از گونه‌های معمول تیره چرخ ریسکیان است که پراکنش قابل توجهی در سرتاسر اوراسیا (اروپا و آسیا) دارد حتی در همین شهر تهران هم تعداد چرخ‌ریسک‌ها کم نیست. این پرنده دوست‌داشتنی در اغلب زیستگاه‌ها مقیم یا غیر مهاجر است و جالب این‌جاست که تاکنون زیرگونه‌های متعددی از چرخ ریسک (حدود ۱۴ زیرگونه) در جهان شناخته شده و حتی بعید نیست که بر تعداد این زیرگونه‌ها نیز افزوده شود.
تغذیه متفاوت فصلی
این پرنده در مناطق درختی و بالاخص در سوراخ درختان سوزنی‌برگ لانه می‌سازد
چرخریسکهای بزرگ در فصل تابستان معمولا از حشرات و عنکبوت‌ها تغذیه میکنند اما تخم روغنی سیاه آفتابگردان و بادام زمینی هم اگر یافت شود، بدون شک غذای مطبوعی برای آن‌هاست. در فصل زمستان این پرنده نه‌تنها حجم دانه‌های مصرفی را افزایش داده بلکه حتی میوه‍‌هایی نظیر تمشک و توت‌های وحشی، خرمالو و زغال‌اخته را هم به سبد غذایی خود اضافه میکند. بدیهی است که نحوه‌ی تغذیه در رنگ‌بندی پرها نیز تاثیر به‌سزایی دارد. جالب است بدانید که تحقیقات نشان داده شکل نوک این پرنده در طول سال کمی دستخوش تغییر میشود و این امر احتمالا به‌واسطه تغییرات رژیم غذایی از حشرات گرفته تا دانه و میوه‌های مغزدار در طول سال است.
خون‌آشام‌ها در دام
صدای چرخ‌ریسک‌ها بلند و متنوع و خشک شبیه چینک چینک یا تووی تووی و گاهی هم آهنگین شبیه تی‌چو تی‌چو شنیده میشود
سال ۲۰۰۹ تحقیقات یک پرنده‌شناس آلمانی و دو همکار مجارستانی‌اش نشان داد که چرخریسکهای بزرگ در هنگام کمیاب شدن غذا بالاخص در فصل زمستان، رفتار و رژیم‌های تغذیه‌ای کاملا متفاوتی را پیشه میکنند. رفتار این پرندگان گاهی واقعا عجیب و نامتعارف است به‌عنوان مثال دیده شده که چرخریسکهای دوست‌داشتنی گاه در فصل سرما حتی خفاش‌هایی را که در خواب زمستانی هستند هم شکار میکنند. محققین آلمانی و مجار موفق شدند در طی دو زمستان متوالی تعداد ۱۸ شکار خفاش را در کارنامه چرخ ریسک‌های بزرگ شهر کلن آلمان ثبت کنند. بررسی‌های بیش‌تر آن‌ها تاکیدی بر یکی از مهم‌ترین اصول دانش اکولوژی بود. این اصل حاکی از آن است که اگر فشارهای اکولوژیکی تنها با اندکی حس فرصت‌طلبی همراه شود، می‌تواند منجر به نوآوری‌های خارق‌العاده‌ای در رفتار حیوانات شود. این‌جاست که دنیای پرندگان می‌تواند به‌راستی متفاوت از آن چیزی باشد که هر رهگذر ساده تصور میکند.
چرخ‌های خرید
پیدا کردن غذا برای چرخ ریسک بزرگ بسیار مهم است. تحقیقات دانشمندان نشان داده که آن‌ها ۷۵ درصد از کل وقت خود را در طول روز صرف یافتن غذا میکنند. چرخ ریسک‌های بزرگ معمولا زمان زادآوری خود را با کرم‌های ابریشم هماهنگ میکنند. این منبع غذایی غنی بسیار مورد توجه چرخ ریسک‌های بزرگ است به‌طوری که یک خانواده گرسنه که جوجه‌هایش کمکم خود را آماده پرواز میکنند، گاه بیش‌تر از ۱۰ هزار کرم ابریشم مصرف میکند. حتی جالب است که یک پرنده بالغ برای صرف این غذای لذیذ حاضر است حداقل ۱۰۰ کیلومتر پرواز کند.
نت‌های جادویی
دانشمندان ژاپنی دریافته‌اند که چرخ ریسک بزرگ در مواجهه با شکارچیان متفاوت از صداهای هشداردهنده خاصی استفاده میکند. آنالیزهای پژوهشگران دانشگاه کاناگاوا حاکی از این واقعیت است که این پرندگان در صورت حضور مار از خود صدایی لرزان و ناهنجار و در برابر کلاغ و سمور صدایی شبیه جوجه درمی‌آورند. مسئول این تحقیقات دکتر توشیتاکا سوزوکی خاطر نشان ساخته که این آواهای متفاوت احتمالا به این دلیل است که چرخریسکهای بزرگ می‌توانند بین دشمنان خود تمایز قائل شوند. البته نکته جالب‌تر این است که حتی آهنگ و دفعات تکرار نت‌ها هم در شرایط مختلف، متغیر است.
اپرا در شهر
چرخریسکهای نر و ماده هم شکل هستند و به‌شدت از آشیانه‌شان دفاع میکنند
چرخ ریسک بزرگ پرنده‌ای است که خود را با زندگی در محیط‌های شهری تطبیق داده است. شاید در شهرهای پر سر و صدای امروزی شنیدن صدای این پرنده، کار سخت و تاحدی غیرممکن باشد اما شما می‌توانید با اندکی دقت صدای این پرنده را در لابه‌لای شاخ و برگ درختان پارک‌های شهری تشخیص دهید. این صدا درست همانند چرخ‌های نخ‌ریسی است و جالب است که نام پرنده نیز برگرفته از همین آوا است. دانشمندان می‌گویند که چرخریسکهای بزرگ در کلان‌شهرهایی مثل لندن، پاریس و برلین عملا با صدای بلندتر و حتی سریع‌تر از گذشته آواز می‌خوانند. وقتی چرخ‌ریسک در اوج می‌خواند، صدایش بهتر و بیش‌تر در شلوغی بازتاب پیدا میکند و چون آواز خواندن برای تعیین قلمرو و انتخاب جفت ضروری است درنتیجه میتوان این خصلت جدید را یک استراتژی موثر برای بقا در محیط‌های شهری به‌حساب آورد.
تغییرات رفتاری
این پرندگان پر جنب‌وجوش اغلب در باغ‌ها، پارک‌ها و جنگل‌ها به سر می‌برند
انسان‌ها و برخی از حیوانات ازنظر ویژگی‌های فردی اغلب با یکدیگر تفاوت‌های فاحشی دارند که از آن‌ها تحت عنوان شخصیت‌های متفاوت یاد میشود. به‌واقع پشت پرده هر شخصیت متفاوت، ژن‌های متفاوتی وجود دارد. اما آیا این مسئله در مورد پرندگان هم مصداق دارد؟ در سال ۲۰۱۰ تحقیقات یک موسسه مشهور پرندهشناسی در سوئیس نشان داد که همین تفاوت‌های ژنتیکی در چرخریسکهای بزرگ باعث شده که برخی از جمعیت‌های آن‌ها نسبت به سایرین کنجکاوتر باشند. تحقیقات این پژوهشگران ثابت کرده که ممکن است اعضاء یک گروه ازچرخ ریسک‌های بزرگ رفتارهای نسبتا مشابهی داشته باشند اما این قاعده در مورد جمعیت‌های مختلف اغلب صادق نیست.
منابع :
من عاشقشونم واقعا نازو خوشگلن بچه که بودم تو زمستون روزی ۲ یا ۳ تا ازینا میگرفتم بعد ناز کردنو بوسیدنشون رهاشون میکردم یادمه یبارم رو پلمون نشسته بود و اینور اونور میرفت دم غروب دیدم داره تاریک میشه اصلا تکون نخوردم این همونجا رو پله موند و وقتی هوا تاریک شد اروم رفتمو یواشکی با دست گرفتمش چون جایی رو نمیدید…صبح رهاش کردم