چرا آمریکا نفت را ذخیره می‌کند؟
خلیج مکزیک در جنوب شرقی ایالات متحده‌ی آمریکا، برای گردشگرانی که می‌خواهند تعطیلات خود را بگذرانند، مکانی بسیار زیبا است. مردم می‌توانند روی ساحل قدم بزنند و از آرامش این مکان لذت ببرند. با این حال کمتر کسی از آن‌چه زیر پایش پنهان شده خبر دارد. گنجینه‌ای به ارزش ۴۳ میلیارد دلار، متشکل از ۷۰۰ میلیون بشکه نفت خام که با لوله‌هایی قطور به زیر زمین تزریق شده است. این مقدار نفت در ۶۰ مخزن که در گنبدهای نمکی زیرزمینی بوجود آمده، نگهداری می‌شود. گنبدهای نمکی زیر زمینی که میزبان «مخازن استراتژیک نفت» ایالات متحده‌ی آمریکا هستند.
این مجموعه‌ی عظیم ذخیره‌سازی دقیقا ۴۰ سال پیش ساخته شد. زمانی که پس از جنگ اعراب و رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۷۳، کشورهای عربی صادرات نفت خود را به کشورهای غربی و ایالات متحده متوقف کردند. با این تحریم، قیمت نفت و دیگر میعانات آن چنان بالا رفت که بنزین در آمریکا و کشورهای اروپایی جیره‌بندی شد. بعد از این درس بزرگ، آمریکایی‌ها باید چاره‌ای می‌اندیشیدند تا در صورت بروز دوباره‌ی حادثه‌ای این‌چنینی، از تکرار فاجعه و بالا رفتن قیمت‌ها جلوگیری شود. بدین ترتیب دو سال بعد از این حادثه، دولت آمریکا شروع به ساخت مخازن ذخیره‌ی نفت کرد. در این صورت حتی به هنگام قطع واردات یا استخراج نفت، ایالات متحده برای چند روز ذخیره‌ی نفت داشت. هرچند که هزینه‌ی ساخت و نگهداری این مخازن بسیار زیاد بود، ولی می‌توانست از تکرار فاجعه جلوگیری کند.
«باب کوربین» (Bob Corbin) از وزارت انرژی ایالات متحده می‌گوید: «همه‌ی سایت‌های ذخیره‌سازی ما در مکان‌هایی قرار دارند که به آنها، گنبدهای نمکی می‌گوییم. نفت خام نمی‌تواند در نمک نفوذ کند و با آن ترکیب نمی‌شود. بنابراین مخازن نمکی، بهترین مکان‌ها برای ذخیره‌سازی نفت خام هستند.» این مخازن به صورت مصنوعی در گنبدهای نمکی زیر زمین ساخته شده‌اند. عمق هر مخزن می‌تواند به ۱۰۰۰ متر برسد. طول متوسط هرکدام ۶۰۰ متر و عرض آنها ۶۰ متر است. ظرفیت آنها هم بین ۶ تا ۳۷ میلیون بشکه متغیر است. برای ساخت این مخازن تقریبا ۴ میلیارد دلار هزینه شد. هزینه‌ی ساخت این مخازن ۱۰ برابر کمتر از هزینه‌ی ساخت مخازن روی زمین بود. این ذخایر در چهار سایت قرار دارند که در کنار هرکدام، تاسیساتی برای پالایش و پردازش ساخته شده است. هم اکنون هزینه‌ی نگهداری این مخازن سالیانه ۲۰۰ میلیون دلار است.
مخازن نفت استراتژیک ایالات متحده در گنبدهای نمکی زیر زمین قرار دارند.
از روی زمین خیلی متوجه آن‌چه که زیر زمین وجود دارد، نمی‌شوید. نهایتا چند تا چاه می‌بینید و لوله‌های نفت که از یک سو به سوی دیگر رفته‌اند. چاه‌ها که صدها متر زیر زمین و درون مخازن فرو رفته‌اند، می‌توانند آب را با فشار زیاد به مخازن وارد کنند تا نفت از سوی دیگر خارج شود. این روشی موثر برای استخراج نفت از این مخازن است. کوربین می‌گوید که مدیریت این مخازن کار خیلی مشکلی است. مخازن نمکی آن‌قدرها هم پایدار نیستند؛ گاهی اوقات قسمتی از دیواره‌ها یا سقف فرو می‌ریزد و باعث می‌شود به ماشین‌ّهایی که آن‌جا کار گذاشته شده آسیب برسد.
ظرفیت برداشت از این مخازن، حدود ۴٫۴ میلیون بشکه در روز است. بنابراین این مخازن می‌توانند برای ۱۶۰ روز قسمتی از نفت مورد نیاز ایالات متحده را تامین کنند تا دست کم برای شریان‌های حیاتی این کشور وجود داشته باشد. از زمان ساخته شدن این مخازن، تا به حال دولت آمریکا چند بار مجبور به استفاده از آنها شده است. مثلا در جنگ اول خلیج فارس، صادرات نفت خاورمیانه دچار مشکل شد. در طوفان کاترینای سال ۲۰۰۵ هم دولت مجبور به استفاده از این ذخایر شد.
البته به جز آمریکا، کشورهای دیگر هم برای خود از این نوع ذخایر درست کرده‌اند. برای مثال ژاپن هم در حدود ۵۰۰ میلیون بشکه نفت را در مخازن روی سطح زمین ذخیره کرده است. تاسیسات ساحلی «شیبوشی» (Shibushi) ژاپن برای این کار ساخته شده‌اند. بعد از زلزله‌ای که سال ۲۰۱۱ در این کشور رخ داد، ژاپنی‌ها تصمیم گرفتند این ذخایر را بیشتر کنند. از آن‌جا که ژاپنی‌ها از آن نوع گنبدهای نمکی زیرزمینی که در آمریکا یافت می‌شود ندارند، بنابراین مخازن گران‌قیمت روی زمین را ساخته‌اند.
ژاپنی‌ها نفت را در مخازن روی زمین نگهداری میکنند که کاملا گران‌قیمت‌تر از ذخیره در گنبدهای نمکی است.
کشوری مثل انگلستان هیچ‌کدام از این نوع مخازن را ندارد. با این حال از روشی دیگر برای ذخیره‌سازی نفت استفاده می‌کند. دولت بریتانیا همه‌ی صنایع خود را مجبور کرده که به طور دائمی، نفت و میعانات را بیشتر از آن‌چه نیاز دارند، در مخازن فعلی خود نگهداری کنند. این میزان نفت اضافه، به صورتی نگهداری می‌شود که دولت بتواند خیلی سریع به آن دسترسی پیدا کند.
چین و هند نیز هرچند عضو آژانس بین‌المللی انرژی نیستند، ولی در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری زیادی برای ساخت چنین مخازنی کرده‌اند. برای مثال، چینی‌ها برنامه‌ی بلندپروازانه‌ای دارند. آنها در نقاط مختلف کشور تاسیساتی را بنا میکنند که می‌توانند به اندازه‌ی کل ذخیره‌ی مخازن نمکی آمریکا و مخازن روی زمین این کشور نفت ذخیره کند. چینی‌ّها هم مخازن زیرزمینی نمکی ندارند و در عوض از مخازن گران‌قیمت‌تر روی زمین استفاده میکنند. مخازن استراتژیک نفت در «ژنهای» (Zhenhai)، یکی از آن‌هاست و اکنون ۳۳ میلیون بشکه نفت در آن نگهداری می‌شود.
«نارونگپاند لیساپاهانیا» (Narongpand Lisapahanya) که یک آنالیزور نفت و گاز در گروه سرمایه‌گذاری CLSA است می‌گوید که سرمایه‌گذاری روی این مخازن در راستای هدف اصلی دولت چین، مبنی بر به رسمیت شناخته‌شدن به عنوان یک ابرقدرت انجام می‌شود. او ادامه می‌دهد: «اگر می‌خواهید به عنوان ابرقدرت شناخته شوید، باید ذخیره‌ی نفت داشته باشید. این به شما کمک می‌کند که وارد معاهده‌های بین‌المللی شوید. اکنون اگر در یک بحران انرژی، ابرقدرتی از کشورها درخواست کند ذخایرشان را وارد بازار کنند، چین می‌تواند این کار را بکند.»
جنگ میان کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۷۳ منجر به بحران انرژی در غرب شد.
در این دوره و زمانه، هیچ کشور قدرتمندی بدون ذخایر استراتژیک نفت خود را ابرقدرت نمی‌داند. همه از رشد ذخایر جهانی نفت حمایت میکنند، با این حال بعضی از کارشناسان نگرانند کشورهای خارج از آژانس بین‌المللی انرژی، از ذخایر خود برای بازی کردن با قیمت‌های بازار نفت استفاده کنند. مثلا در مواقعی برای پایین آوردن عامدانه‌ی قیمت نفت و ضربه زدن به کشورهای صادر کننده، نفت خود را در بازار عرضه کنند. در واقع رسالت اصلی ساخت ذخایر استراتژیک نفت، تعدیل قیمت‌ها به هنگام بحران بود. ولی مرز مهمی بین استفاده از این مخازن و سوء استفاده از آن برای بازی کردن با بازار وجود دارد.
دولت‌ها و آژانس بین‌المللی انرژی روی اینکه در مواقع بحرانی چطور باید نفت را از این مخازن استخراج کنند، کار میکنند. حتی شرکت‌های تخصصی هم در این زمین وجود دارد که می‌تواند برای استخراج برنامه‌ریزی کند. مثلا شرکت EnSys توانسته مدل کامپیوتری پیچیده‌ای برای شبیه‌سازی نوسان‌های احتمالی آینده در صنعت نفت درست کند. مارتین تالت که مدیر این شرکت است می‌گوید: «این بازی با اعداد است. اینکه وقتی واردات به چند بشکه برسد وارد بحران می‌شوید و برای تعدیل بازار دقیقا چه مقدار از ذخایر استراتژیک باید مصرف شود.» باوجود همه‌ی این آمادگی‌ها، ممکن است به هنگام بحران، نفت به خوبی از این ذخایر توزیع نشود. اگر اتفاقی مثل ۱۹۷۳ تکرار شود چه؟ باب کوربین می‌گوید: «من دوست ندارم به اینکه چه چیزی اتفاق می‌افتد یا نمی‌افتد فکر کنم. ما آماد‌ه‌ایم هر موقع نیاز بود نفت را در بازار عرضه کنیم.»
عالی بود ممنون از نویسنده و گرداورنده متن
با تشکر
مطلب بسیار جالبی بود و خصوصا تکنولوژی ذخیره سازی و چگونگی برداشت مجدد از مخازن گنبدهای نمکی برام بسیار جالب و جدید بود که از این مطلب فراگرفتم.
مثل همیشه از خوندن مطالب آقای مومن زاده انرژی می گیرم.
تنها نکته ای که هست اینکه با توجه به اینکه کم کم دیجی مگ داره یکساله میشه هنوز ارتباطی با اکانت کاربران نداره. این موجب چند اشکال میشه: اول اینکه حتی کامنت های هر شخصی باید براش محفوظ بمونه، درحالیکه در اینجا هر کسی میتونه با نام شخص حقیقی دیگری نوشته ای ثبت کنه! یا مثلا اگر بخواهیم لیست نظرات خودمون یا یکی از کامنتهای خودمون رو برای یک مقاله قدیمی که عنوانش یادمون نیست رو پیدا کنیم هیچ راه جستجویی وجود نداره!! دوم اینکه حتی وقتی پاسخی به سوالی یا کامنتی توسط فرد دیگری داده میشه، هیچ امکانی برای اطلاع رسانی نیست، چون اکانتی برای نظر دهندگان در نظر گرفته نشده. و اما سومین و مهمترین اشکال این مورد آنکه نمی توان مقاله های مفید یا مورد علاقه را به لیست دلخواه یا مشخصی علامت گذاری کرد و برای مثال فرض کنید ۳ ماه پیش مقاله بسیار جالبی در خصوص یک مطلب علمی را بخواهم بیابم که عنوان یا جملات دقیقی از آن را به خاطر ندارم ! (البته راه حل سریع اینکه مقالات آقای مومن زاده را جستجو کنیم که همه آنها جزو لیست مورد علاقه هستند)
با سپاس فراوان
گل گفتی اقا فرزاد
سلام علیک جناب محترم فرزاد صاحب صحت وسلامت باشید. بسیار زیاد تشکر از معلومات ګرانبهایتان زیاد مستفید شدم و برای بعضی دوستان نیز معلومات دادم تشکر
بهتر بود منبع این مقاله هم معرفی می شد.
گزارش بسیار جالب و تامل برانگیزی بود.
در کشورهای نفت خیز احتیاج به منبع ذخیر سازی نیست چون چاه نفت یک منبع طبیعی است
آمریکا هم یک کشور نفت خیزه و نفت ذخیره میکنه و اخیرا به سطحی رسیدن که قانون منع صادراتو برداشتن و یکی از مهمترین دلایل کاهش قیمت نفت همین روش های جدید و سود ده استخراج در امریکاس که جا داشت تو مقاله به این مساله هم اشاره میشد.
عزیزم ، امریکا هم نفت خیزه ، و نفت وست تگزاس اینترمدییت مال اوناس ها ، چه ربطی به چاه داره ، ؟ اینا دور اندیشی میکنند که ما …..
آن وقت امارات گفته:
ما آخرین بشکه نفتمان را که صادر کردیم و نفتمان تمام شد جشن میگیریم!!!
به نظرتون تو ایران هم یه همچین کاری شده؟ یعنی منبع ذخیره داریم؟
درود آره تابستون ها توی گاز زخیره میشه برای زمستون که فشار افت پیدا میکنه….
کجا؟ چجوری؟
امیدوارم شوخی کرده باشی
این ول کنید نمی دونم این اطلاع چطور بدست آمده و یا اینکه چرا آمریکا این مخازن رو ساخته
طبق اطلاعات حال حاضر آمریکا روزانه حدود ۱۰ میلیون بشکه نفت استخراج می کنه و ذخایر نفتی حال حاضرش هم حدود ۳۰۰۰ میلیارد بشکه نفت ذخیره داره این یعنی آگه کل استخراج نفت جهان بسته بشه آمریکا بتنهایی می تونه نفت ۱۰۰ سال دنیا رو تامین کنه
تو استان ما در مرکز کشور چند سال پیش خبرش پخش شد که نفت پیدا شده ولی مطمئنم دست بهش نزدند . احتمالا میخوان نفت مرکز رو نگه دارند