پرتره یک بازیگر؛ علی مرزهای تبعیض نژادی را شکست

یک جایی از فیلم کتاب سبز پیتر فارلی دکتر دان شرلی، از ماشین پیاده می‌شود و زیر باران خطاب به راننده سفیدپوستش فریاد می‌زند که چه زندگی تنهایی دارد. دونالد شرلی پیانیست سیاهپوستی بوده با استعدادی درخشان که او را برای آموزش به لنینگراد می‌فرستند. نقش‌اش را در فیلم ماهرشالا علی بازی می‌کند. در این سکانس فوق‌العاده او تنهایی‌اش را فریاد می‌کشد. اینکه چطور به دلیل ثروت و کاراکتر متمایزی که پیدا کرده در جامعه سیاهپوستان که تهی‌دست هستند و نسبت به او بدبین جایی ندارد و جامعه سفیدپوستان هم هنوز نتوانسته او را به عنوان یک شهروند درجه یک بپذیرد. بازی ماهرشالا علی در این سکانس نفس‌گیر است. تمام تنهایی و شکنندگی دان شرلی را با چند دیالوگ کوتاه و با حالت چشم‌هایش تصویر می‌کند.

علی هم در دوران گذار بازیگر شده است. در شرایطی که فریاد شعارهای علیه تبعیض نژادی باعث شده که گاهی همه این حرف‌ها به ضد خودش تبدیل شود و جایگاه هنر نادیده گرفته شود، علی بازیگری است که باید نشان بدهد هم برای تبعیض نژادی مبارزه می‌کند و هم بازیگری است که به خاطر هنرش قدر می‌بیند و نه رنگ پوستش. در فیلم «کتاب سبز» به این تعادل ظریف و جذاب رسیده است. هفته دیگر اگر اسکار در دستانش قرار بگیرد یکی از عادلانه‌ترین اسکارهای بازیگری این سال‌ها خواهد بود.

ماهرشالا علی تقریبا برنده قطعی اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد است. اگر به من باشد به نظرم او نقش اصلی فیلم «کتاب سبز» را بازی می‌کند و حقش این است که اسکار بهترین بازیگر نقش اصلی مرد را بگیرد. بازیگری که تا چند سال پیش کسی جدی‌اش نمی‌گرفت و واقعا با استعداد خودش و نه با حاشیه‌های مربوط به تبعیض نژادی توانست راه خودش را باز کند.

بیشتر بخوانید: پیش‌بینی برندگان اسکار ۲۰۱۹

اسم اصلی‌اش ماهرشالا هاشباز گیلمور است و متولد سال ۱۹۷۴ در اوکلند کالیفرنیا. پدرش بازیگر تئاترهای برادوی بود. در کالج در رشته ارتباطات جمعی درس خواند و فارغ‌التحصیل شد. بعد از فارغ‌التحصیلی علیرغم اینکه بورسیه رشته بسکتبال بود به دلیل علاقه‌اش به بازیگری تصمیم گرفت در تئاتر شکسپیر کالیفرنیا آموزش ببیند. سال ۲۰۰۰ مدرک فوق لیسانس‌اش را از دانشگاه هنرهای تیش در نیویورک دریافت کرد.

نام کودکی‌اش از انجیل گرفته شده بود و به عنوان یک مسیحی در خانواده‌اش تربیت شد اما سال ۲۰۰۰ به دین اسلام گروید و فامیلی‌اش را به علی تغییر داد. او در گفت‌وگوهایش از مشکلاتی گفته که بعد از ماجرای یازده سپتامبر ۲۰۰۱ در بانک‌ها، فرودگاه‌ها و زندگی روزمره به عنوان یک مسلمان آمریکایی برایش به وجود آمد.

اوایل کار با اسم کاملش یعنی ماهرشالا هاشباز علی کار می‌کرد اما از سال ۲۰۱۰ اسمش را به ماهرشالا علی تغییر داد و کوتاه کرد و توضیح داد که با چنین اسم طولانی کار کردن در هالیوود دیوانگی است. تصمیمی که مربوط به شخص خودش بود و هیچ مدیر برنامه‌ای او را وادار به این کار نکرد. وقتی به او گفتند اسمش به صورت کامل روی پوستر فیلم «جایی آن سوی کاج‌ها» جا نمی‌شود تصمیم گرفت آن را کوتاه کند.

در مصاحبه‌ای با ونیتی‌فیر گفت: «فکر می‌کنم اگر تمایل دارید که در فیلم‌ها نقش اصلی را بازی کنید یا قصه‌هایی در موردتان گفته شود رابطه‌ای میان شما و تماشاگر باید ایجاد شود. مردم باید بتوانند اسم شما را تلفظ کنند.»

از سال ۲۰۰۰ در سریال‌های تلویزیونی حضور پیدا کرد و اولین فیلمی که در آن جلوی دوربین رفت «سرگذشت عجیب بنجامین باتن» ساخته دیوید فینچر بود. در فیلم نقش پدرخوانده بنجامین باتن را بازی می‌کرد. مردی فرهیخته که به او یاد داد شکسپیر بخواند.

بازی علی در فیلم مهتاب برایش اولین اسکار را به ارمغان آورد.

با ایفای نقش باگز در سری فیلم‌های «بازی گرسنگان» (Hunger games) و رمی دانتون در سریال «خانه پوشالی» نت‌فلیکس نزد مردم به چهره‌ای شناخته شده تبدیل شد اما نقطه عطف کارنامه‌اش سه سال پیش رقم خورد. وقتی به همراه برد پیت جزو حامیان فیلم «مهتاب» (Moonlight) قرار گرفت و نقش اصلی فیلم را بازی کرد.

در فیلم «مهتاب» ساخته بری جنکینز که سال ۲۰۱۶ یکی از تحسین‌شده‌ترین فیلم‌ها نزد منتقدان بود نقش یک دلال مواد مخدر متفاوت را داشت. کسی که آدم‌های کلونی دور و برش رویش حساب می‌کردند. برای بازی در این نقش برای اولین‌بار مورد توجه منتقدان قرار گرفت و واقعا دیده شد. اگر فیلم «مهتاب» در عرصه‌های دیگر مثل کارگردانی یا بهترین فیلم بیش از آنچه می‌بایست جدی گرفته شد در عوض بازی روان و گرم و دوست‌داشتنی ماهرشالا علی جزو معدود نقاط واقعا مثبت فیلم بود.

علی برای این فیلم جایزه اتحادیه بازیگران، جایزه نقش مکمل از سوی اتحادیه منتقدان آمریکا و جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را دریافت کرد و در گلدن‌گلوب و بفتا هم نامزد دریافت جایزه شد. با فیلم «مهتاب» او تبدیل به اولین بازیگر مسلمانی شد که توانسته جایزه اسکار دریافت کند.

پیش از اکران فیلم «کتاب سبز» فصل سوم سریال «کارآگاه حقیقی» (True Detective) با بازی او پخش شد که هرچند مثل بازی ماتیو مک‌کاناهی در فصل اول این سریال سر و صدا به پا نکرد اما در نقش اصلی اجرایی قابل قبول داشت.

فیلم «کتاب سبز» دومین بازی ماهرشالا علی به فاصله سه سال است که امکان دارد دوباره اسکار را نصیبش کند.

فیلم «کتاب سبز» گام بزرگ دیگری برای ماهرشالا علی است که این‌بار استعداد او در یک فیلم بهتر با ظرافت بیشتری به نمایش گذاشته می‌شود. دان شرلی اسطوره نیست هرچند هنرمند بزرگی است. ماهرشالا علی با بازی درونگرایانه‌اش هنرمندی حساس را در یکی از سخت‌ترین برهه‌های تاریخی برای سیاهپوستان به تصویر می‌کشد. زمانی که نه دیگر برده‌اند و نه کاملا آزاد.

خود علی هم در این دوران گذار بازیگر شده است. در شرایطی که فریاد شعارهای علیه تبعیض نژادی باعث شده که گاهی همه این حرف‌ها به ضد خودش تبدیل شود و جایگاه هنر نادیده گرفته شود، علی بازیگری است که باید نشان بدهد هم برای تبعیض نژادی مبارزه می‌کند و هم بازیگری است که به خاطر هنرش قدر می‌بیند و نه رنگ پوستش.

در «کتاب سبز» به این تعادل ظریف و جذاب رسیده است. هفته دیگر اگر اسکار در دستانش قرار بگیرد یکی از عادلانه‌ترین اسکارهای بازیگری این سال‌ها خواهد بود.