فضاپیمای مدارگرد خورشیدی با موفقیت به فضا پرتاب شد
صبح امروز به وقت ایران فضاپیمای مدارگرد خورشیدی (Solar Orbiter) با موفقیت از پایگاه کیپ کاناورال به فضا پرتاب شد. ماموریتی که یکی از اهداف اصلی آن بررسی قطب‌های خورشید است.
این فضاپیمای ۱۸۰۰ کیلوگرمی طبق برنامه و پس از گذشت ۵۳ دقیقه از زمان پرتاب از موشک جدا شد. تنها چند دقیقه بعد نیز ارتباط با فضاپیما برقرار شد و تیم کنترل سیگنال فضاپیما را بدون مشکلی دریافت کرد.
ماموریت مدارگرد خورشیدی حاصل همکاری سازمان فضایی اروپا (ESA) و ناسا است. گردآوری داده‌ها و تصاویر دقیق و همچنین بررسی نواحی قطبی خورشید از اهداف اصلی این ماموریت است. مدارگرد خورشیدی برای اولین بار نمایی دقیق از قطب‌های خورشید ثبت خواهد کرد.
طرح اولیه انجام چنین ماموریتی دو دهه پیش و در سال ۱۹۹۹ ارائه شد. سازمان فضایی اروپا در ابتدا قصد داشت این فضاپیما را بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۳ به فضا پرتاب کند. با این حال برخی مشکلات فنی و اصلاح چندباره جزئیات باعث شد پرتاب این فضاپیما تا امروز به تعویق بیفتد.
محافظت مدارگرد خورشیدی از گرمای خورشید یکی از بخش‌های چالش‌برانگیز طراحی این فضاپیما بود. با پیشرفت فناوری در سال‌های اخیر اما متخصصان توانستند راهی برای محافظت از ابزارهای بسیار حساس این فضاپیما پیدا کنند. یک سپر حرارتی ۱۵۰ کیلوگرمی تجهیزات این فضاپیما را خنک نگه می‌دارد و می‌تواند تا دمای ۵۲۰ درجه سانتی‌گراد را تحمل کند.
سپر حرارتی فضاپیمای مدارگرد خورشیدی از لایه‌های مختلفی تشکیل شده است. طراحی سپر حرارتی با دقت تمام انجام شده است و حتی در ساخت آن از موادی استفاده شده که برای همین ماموریت ساخته شده‌اند.
مسیر مدارگرد خورشیدی
در سه ماه آینده متخصصان به بررسی وضعیت ۱۰ ابزار علمی فضاپیما مشغول خواهند بود تا از عملکرد صحیح آن‌ها مطمئن شوند. در طول این مدت فضاپیما مسیر حرکت خود را برای قرارگیری در مدار مورد نظر ادامه خواهد داد و حدود دو سال بعد به مدار در نظر گرفته شده خواهد رسید.
مدارگرد خورشیدی برای رسیدن به مدار تعیین شده دو بار از نزدیکی سیاره زهره و یک بار نیز از نزدیکی سیاره زمین گذر خواهد کرد و با کمک گرانش این سیارات در مسیر مورد نظر قرار خواهد گرفت.
طرحی گرافیکی از گذر مدارگرد خورشیدی از نزدیکی زمین.
Copyright: ESA/ATG medialab
پس از گذر فضاپیما از نزدیکی زمین در اواخر سال ۲۰۲۱ فاز اصلی ماموریت مدارگرد خورشیدی آغاز خواهد شد و در سال ۲۰۲۲ این فضاپیما از نزدیکی خورشید عبور خواهد کرد. در ادامه ماموریت این فضاپیما با کمک گرانش سیاره زهره مدار خود را به خورشید نزدیک‌تر خواهد کرد.
مدار این فضاپیما به گونه‌ای طراحی شده که نسبت به صفحه منظومه شمسی انحراف نسبتا زیادی دارد. این مدار خاص این فرصت را به اخترشناسان می‌دهد تا برای اولین بار نگاهی دقیق به قطب‌های خورشید بیندازند. کاری که از روی زمین و حتی تلسکوپ‌های خورشیدی که در مدار اطراف زمین قرار دارند تا حد محدودی انجام می‌شود. مدارگرد خورشیدی می‌تواند با کمک دوربین‌هایش از قطب‌های خورشید تصویربرداری کند. اتفاقی که برای اولین بار در تاریخ رخ خواهد داد. هر چند که برای مشاهده اولین نماهای دقیق از قطب‌های خورشید باید تا سال ۲۰۲۵ صبر کرد.
فضاپیمای سازمان فضایی اروپا با دو روش به بررسی خورشید خواهد پرداخت. بخشی از ابزارهای این فضاپیما محیط اطراف فضاپیما را زیر نظر خواهند گرفت و مواردی همچون میدان‌های مغناطیسی و الکتریکی و همچنین ذرات و موج‌هایی که از نزدیکی فضاپیما گذر می‌کنند را سنجش خواهند کرد. تعدادی از دیگر ابزارهای مدارگرد خورشیدی نیز به تصویربرداری و جمع‌آوری داده از خورشید، جو و جریان مواد از آن مشغول خواهند شد. اطلاعاتی که به دانشمندان کمک خواهد کرد تا به درک بهتری از فرآیندهای درون خورشید دست پیدا کنند.
ماموریت مدارگرد خورشیدی مکمل ماموریت کاوشگر خورشیدی پارکر ناسا خواهد بود. ترکیب داده‌های این دو ماموریت قطعا باعث درک بهتر ما از تک‌ستاره منظومه شمسی خواهد شد.
رهبری پروژه مدارگرد خورشیدی بر عهده سازمان فضایی اروپا است و ناسا نیز در زمینه پرتاب و ساخت یکی از ده ابزار این فضاپیما با ESA همکاری کرده است. ناسا در مجموع ۳۸۶ میلیون دلار بودجه به این ماموریت اختصاص داده و از سوی دیگر سازمان فضایی اروپا ۸۷۷ میلیون دلار در این پروژه هزینه کرده است.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از مدارگرد خورشیدی.
Copyright: ESA/ATG medialab
