هفت روز با دانش (۲۸ دی ۹۴)
از این پس تصمیم گرفته‌ایم که بهترین اخبار و مقاله‌های گروه دانش را در قالب یک بررسی هفتگی نسبتا مفصل به شما ارائه دهیم. سعی می‌کنیم خبرها و مقاله‌های انتخاب شده، از مهم‌ترین دستاوردهای دنیای دانش باشند. این هفته هم چنین اتفاقات و دستاوردهایی را داشتیم. مثلا همین دیروز استیج اول موشک فالکن ۹، دوباره فرودی ناموفق روی اقیانوس داشت. از دیگر خبرهای مهم این هفته می‌توان به کشف پرنورترین ابرنواختر جهان، ابداع روشی ساده برای جلوگیری از آتش گرفتن باتری‌های لیتیوم-یونی و کشف احتمالی دومین سیاه‌چاله‌ی راه‌شیری اشاره کرد. ادامه‌ی هفت روز با دانش ۲۸ دی ماه ۹۴ را بخوانید.
موشک فالکن ۹ در آخرین لحظه‌ی فرود منفجر شد
شب یکشنبه ۲۷ دی، شرکت اسپیس‌ایکس برای بار سوم تلاش کرد استیج اول موشک فالکن ۹ را روی شناوری در اقیانوس فرود آورد و باز هم شکست خورد. این درحالیست که بیست روز پیش استیج اول این موشک با موفقیت روی زمین فرود آمده بود. «ایلان ماسک» (Elon Musk) بنیانگذار و مدیر عامل شرکت اسپیس ایکس در توییتر خود این خبر را تایید کرد نوشت که سرعت فرود مناسب بوده ولی یکی از پایه‌های نگهدارنده‌ی موشک در سر جای خود قفل نشد و بنابراین موشک پس از فرود سقوط کرد. او سپس در توییتی دیگر با لحنی طنز نوشت که دست کم این‌بار قطعات بزرگتر بودند و او همچنان دربارهی فرود آوردن موشک در اقیانوس خوش‌بین است. دربارهی این فرود ناموفق و در کل موشک فالکن ۹ خبر نسبتا مفصلی نوشتیم که اگر علاقمند هستید می‌توانید آن را بخوانید.
درخشان‌ترین انفجار ابرنواختری عالم دیده شد
انفجارهای ابرنواختری پدیده‌هایی در عالم هستند که وقتی ستاره‌ی خیلی بزرگ و پرجرمی عمرش به پایان می‌رسد رخ می‌دهد. به نوعی می‌توان گفت که ستاره‌ها در پایان عمر خود منفجر می‌شوند. به انفجارهایی که مهیب‌تر و پرنور‌تر از ابرنواختر‌ها هستند، فرا نواختر می‌گویند. هفته‌ی پیش ستاره‌شناسان توانستند در کهکشانی دوردست پرنورترین فرا نواختر عالم را رصد کنند. فرا نواختری که درخشندگی آن ۵۰ برابر مجموع نور کهکشان راه شیری است. این پدیده به شدت نظر ستاره‌شناسان را به سوی خود جلب کرده و آن‌ها را به این فکر وا داشته که چطور چنین فرا نواخترهایی می‌توانند بوجود بیایند. برای اینکه بیشتر دربارهی این کشف بدانید، ادامه‌ی خبر را بخوانید.
استخوان‌های ماموت شکار شده، از تاریخ ۴۵ هزار ساله‌ی زندگی انسان در قطب خبر می‌دهند
چند سال پیش دانشمندان در مناطق قطبی سیبری استخوان‌های ماموتی را پیدا کردند که روی آن آثار جراحاتی مشاهده می‌شد. جراحاتی که مشخص کرد این ماموت را انسان‌هایی که آنجا زندگی می‌کردند شکار کرده‌اند. وقتی دانشمندان با آزمایش رادیو کربنی سن این استخوان‌ها را سنجیدند شگفت‌زده شدند چرا که فهمیدند این ماموت ۴۵ هزار سال پیش زندگی می‌کرده است. بدین معنی که در آن منطقه از قطب شمال، ۴۵ هزار سال پیش انسان‌هایی زندگی می‌کرده‌اند که توانسته‌اند که ماموت را شکار کنند. پیشتر تخمین ما از تاریخ زندگی انسان در قطب شمال، چیزی در حدود ۳۵ هزار سال بود. ولی حالا این کشف، تخمین ما را ۱۰ هزار سال عقب برد. دربارهی این خبر بیشتر بخوانید.
ابداع روشی ساده برای جلوگیری از آتش گرفتن باتری‌های لیتیوم-یونی
امروزه تقریبا در همه‌ی وسایل خود از باتری‌های لیتیوم-یونی استفاده می‌کنیم. با این حال هر چند از گاهی خبری مبنی بر آتش گرفتن این باتری‌ها و در نتیجه گاهی اوقات آسیب دیدن صاحبان آن وسایل می‌شنویم. درحالی که می‌رویم روز به روز وابستگی خود به این باتری‌ها را افزایش دهیم و حتی به طور گسترده در خودروهای الکتریکی از آن‌ها استفاده کنیم، باید به دنبال راهی باشیم که از آتش گرفتن باتری‌ها جلوگیری کنیم. قبلا دانشمندان به راه‌حل‌هایی برای این مسئله رسیده بودند، ولی هیچ کدام به کارآمدی و ارزانی راه‌حل جدید نیست. راه‌حلی که از یک لایه‌ی پلیمری برای کاهش دمای باتری استفاده می‌کند. توصیه می‌کنیم که برای دانستن بیشتر دربارهی این فناوری، ادامه‌ی خبر را بخوانید.
اسکلت بزرگترین دایناسور جهان در موزه قرار گرفت
هفته‌ی گذشته موزه‌ی تاریخ طبیعی آمریکا جای خیلی شگفت‌انگیزی بود. در این موزه از اسکلت بزرگترین دایناسور جهان به نام «تایتانسور» رونمایی شد. دانشمندان می‌گویند که این دایناسور با بلندی قد ۳۷ متر و وزن ۷۰ تن، بزرگترین جانور روی زمین بوده است. آن‌ها استخوان‌های این دایناسور بزرگ را سال ۲۰۱۴ در آرژانتین پیدا کرده بودند و به آمریکا آوردند. اسکلتی که ساخته شده و به دلیل بزرگی به سختی در موزه جای شده است، حاصل سر هم کردن استخوان‌هایی است که با اسکن استخوان‌های واقعی، به صورت مصنوعی ساخته شده‌اند. در ادامه‌ی خبر دربارهی اسکلت این دایناسور بیشتر بخوانید و فیلم مربوط به آن را ببینید.
جونو، رکورد دورترین فضاپیمای خورشیدی جهان را زد
معمولا انرژی فضاپیماهایی که به اعماق منظومه‌ی شمسی می‌فرستیم از انرژی هسته‌ای تامین می‌شود. این درحالیست که ماهواره‌ها و فضاپیماهای نزدیک‌تر، از پنل‌های خورشیدی برای تامین انرژی استفاده می‌کنند. ولی «جونو» فضاپیمای ناسا که به سوی مشتری می‌رود، مجهز به پنل‌های خورشیدی خیلی بزرگ است و هفته‌ی گذشته توانست دوردست‌ترین فضاپیمای خورشیدی بشر لقب بگیرد. این فضاپیما اکنون در فاصله‌ی حدود ۸۰۰ میلیون کیلومتری از خورشید قرار دارد. قبلا این رکورد در دست فضاپیمای روزتا بود. برای اینکه دربارهی این فضاپیما بیشتر بدانید، حتما ادامه‌ی خبر را بخوانید.
پوست اروپایی‌ها چگونه سفید شد؟
هیچ می‌دانید چرا پوست اروپایی‌ها سفید است و آفریقایی‌ها این همه سیاه؟ پوست ما خاورمیانه‌ای‌ها هم عمدتا رنگی میانه دارد. پژوهشگران ژن‌هایی که در این تغییرات دخیل بوده‌اند را پیدا کرده‌اند. این ژن‌ها در اثر تغییر محیط زندگی انسان با مهاجرت به عرض‌های جغرافیایی مختلف گسترش پیدا کرده‌اند. مثلا وقتی انسان هوشمند به اروپا مهاجرت کرد، آنجا نور آفتاب کم بود و در نتیجه پوست سیاه باعث می‌شد که به اندازه‌ی کافی ویتامین D در بدن آن‌ها تولید نشود. بنابراین ژن‌هایی که باعث سفید شدن پوست انسان‌ها شدند باقی ماندند و به تدریج همه‌ی مردمان اروپا حامل آن‌ها شدند. پیشنهاد می‌کنم خواندن این مقاله‌ی جذاب را از دست ندهید.
اولین گل در ایستگاه فضایی رشد کرد
فضانوردان تا به حال گیاهان مختلفی را در ایستگاه فضایی بین‌المللی پرورش داده‌اند. با این حال هفته‌ی گذشته یک گل آهار که از چند هفته قبل آن را کاشته بودند رشد کرد و گلبرگ‌های آن کاملا نمایان شدند. رشد گیاهان در جاذبه‌ی صفر یکی از آن چیزهایی است که دانشمندان زیاد روی آن کار می‌کنند چرا که در سفرهای فضایی طولانی مدت، مسافران فضایی باید بتوانند با کاشت گیاهان مواد غذایی خود را تامین کنند. دربارهی این خبر بیشتر بخوانید.
ستاره‌شناسان احتمالا دومین سیاه‌چاله‌ی غول‌پیکر راه‌شیری را کشف کرده‌اند
همیشه می‌دانستیم که در هسته‌ی کهکشان راه‌شیری یک سیاه‌چاله‌ی خیلی پرجرم وجود دارد. حالا ستاره‌شناسان درحالی که یکی از ابرهای گازی مرکزی راه‌شیری را مطالعه می‌کردند، متوجه رفتار عجیب مولکول‌های این ابر شدند. آن‌ها با تحقیق بیشتر به شواهدی رسیدند که نشان می‌داد احتمالا در فاصله‌ی ۲۰۰ سال نوری از مرکز راه‌شیری، سیاه‌چاله‌ی دیگری وجود دارد که به اندازه‌ی سیاه‌چاله‌ی مرکزی بزرگ و سنگین نیست. دربارهی این سیاه‌چاله بیشتر بخوانید.
یک خرس آبی بعد از ۳۰ سال یخ‌زدگی دوباره زنده شد!
خرس‌های آبی یا همان تاردیگریدها را می‌توان سرسخت‌ترین موجودات روی زمین دانست. آن‌ها در شرایط بسیار سخت محیطی می‌توانند زنده بمانند. از جمله در دماهای خیلی زیاد یا حتی در فضا. حالا دانشمندان ژاپنی توانسته‌اند یخ تاردیگریدی که ۳۰ سال پیش در یخ‌های قطب جنوب پیدا کرده بودند را آب کنند. این جانور بعد از مدتی دوباره فعال شد و شروع به غذا خوردن کرد. جالب‌تر اینکه حتی تخم هم گذاشت. دربارهی این جانور سرسخت بیشتر بخوانید.
جریان شایعه‌ی کشف امواج گرانشی چه بود؟
اگر اخبار علمی را دنبال می‌کنید، ممکن است شایعه‌ی کشف مستقیم امواج گرانشی را شنیده باشید. اینکه پژوهشگران رصدخانه‌ی امواج گرانشی «لیگو» (LIGO) توانسته‌اند به کمک ابزارهای خیلی دقیق این رصدخانه، اولین سیگنال‌های امواج گرانشی را دریافت کنند. قطعا در صورت وقوع چنین کشفی، جایزه‌ی نوبل نصیب این گروه خواهد شد چرا که دانشمندان سال‌هاست در پی کشف این امواج هستند و برای این‌کار از ابزارهای خیلی حساس و گران‌قیمتی استفاده می‌کنند. انتظار می‌رود که در آینده‌ای خیلی نزدیک واقعا خبری صحیح از کشف این امواج بشنویم. با این حال این یکی شایعه بود؛ شایعه‌ای که می‌توانیم پست توییتری «لاورنس کراوس» (Lawrence Krauss) فیزیک‌دان نظری و نویسنده‌ی علمی را مسئول آن بدانیم. دربارهی این شایعه و علت آن بیشتر بخوانید.
احتمال وجود دره‌های عمیق زیر یخ‌های قطب جنوب
نقشه‌برداری‌های ماهواره‌ای که اخیرا در جنوبگان انجام شده، نشان می‌دهد که احتمالا دره‌های بزرگ و عمیقی زیر یخ‌های جنوبگان نهفته است. علایم وجود این دره‌ها در ظاهر سطح سفید این قاره و بیشتر در منطقه‌ای به نام پرنسس الیزابت دیده شده است. این منطقه عمدتا ناشناخته باقی‌مانده، چرا که محققان در آنجا زیاد کاوش نکرده‌اند. این دره‌های پر پیچ و خم احتمالا بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر طول دارند و در بعضی نقاط هم عمق آن‌ها به یک کیلومتر می‌رسد. این ابعاد حتی از ابعاد «گرند کنیون» (Grand Canyon)، بزرگترین دره در آمریکا بزرگتر هستند. در حال حاضر، نقشه‌برداری‌هایی برای تایید همین موضوع در دست انجام است.
منتخب تصویر نجومی روز ناسا در این هفته
هر روز تصویر نجومی روز ناسا را برای شما روی سایت قرار می‌دهیم. تصویر منتخب این هفته‌ی ما، کهکشان M106 است. کهکشانی در فاصله‌ی ۲۳.۵ میلیون سال نور از ما که نسبتا بزرگ است و ۸۰ هزار سال نوری قطر دارد. یعنی اینکه قطر این کهکشان، ۸۰ درصد قطر راه‌شیری است. در پس زمینه‌ی این عکس کهکشان‌های دیگری هم دیده می‌شود.
