نورپردازی در عکاسی موبایل؛ ۱۰ نکته برای عکاسی بهتر در نورهای مختلف
نور یکی از مهم‌ترین عناصری است که باید هنگام ثبت یک عکس در نظر گرفته شود. نوردهی نامناسب می‌تواند یک عکس فوق‌العاده را به‌کلی نابود کند. عکاسی با موبایل در شرایط نوری مختلف مستلزم این است که چشم خود را برای تشخیص نحوه‌ی تاثیر گذاشتن نور موجود بر صحنه تربیت کنید. در این مقاله با موضوع آموزش نورپردازی در عکاسی موبایل با انواع مختلفی از نور که در طول یک روز وجود دارند آشنا می‌شوید و می‌آموزید که چگونه به بهترین شکل از آن‌ها برای عکاسی در فضاهای داخلی و خارجی بهره ببرید. با مدرسه آموزش عکاسی موبایل دیجی‌کالا مگ همراه باشید.
چرا نورپردازی در عکاسی موبایل اهمیت زیادی دارد؟
عکاسی را می‌توان «نقاشی با نور» در نظر گرفت. حتی کلمه‌ی انگلیسی Photography از ترکیب ریشه‌ی یونانی دو کلمه‌ی Photos به معنی «نور» و Graphe به معنی «ترسیم» ساخته شده است. بدون نور عکاسی هم وجود نخواهد داشت. انواع بسیار متفاوتی از نور وجود دارد که هرکدام از آن‌ها تاثیری عظیم بر خروجی عکس‌های شما خواهند داشت. گرفتن عکس از یک صحنه یا سوژه‌ی ثابت در ساعات مختلف روز نتایجی بسیار متفاوت تولید می‌کند که برخی بهتر از مابقی هستند. از آنجا که چشمان شما و دوربین به شکلی یکسان چیزها را نمی‌بینند آگاهی از این‌که چه نوع نوری برای یک نوع عکس خاص نظیر پرتره، سیلوئت یا منظره مناسب است بسیار اهمیت می‌یابد. ممکن است چیزی که به چشم مناسب می‌آید هنگام دیده شدن از طریق دوربین عکاسی چندان جالب به نظر نرسد.
نکاتی که در این مقاله آمده است به شما کمک خواهد کرد تا کیفیات انواع مختلف نورهای طبیعی را در طول زمان‌های مختلف روز و در شرایط جوی متفاوت تشخیص دهید. همچنین خواهید آموخت که چگونه از انواع مختلف نورهای داخلی نظیر نور پنجره یا منابع نور مصنوعی استفاده کنید. با اتمام این آموزش شما نحوه‌ی برخورد با گستره‌ی وسیعی از شرایط نوری را خواهید دانست و بنابراین قادر خواهید بود فارغ از نوع نوری که در آن عکاسی می‌کنید همواره عکس‌هایی باورنکردنی بگیرید.
۱. جادوی ساعت طلایی (Golden Hour) را ثبت کنید
ساعت طلایی به دلیل رنگ‌های اعجاب‌آور و کیفیت خاص نور به‌عنوان لحظات جادویی روز تلقی می‌شود. ساعت طلایی دو بار در هر روز اتفاق می‌افتد: بار اول تا حدود یک ساعت پس از طلوع خورشید و بار دوم حدود یک ساعت پیش از غروب آن. زمانی که ارتفاع خورشید در آسمان کم است شعاع‌های خورشید از میان ذرات جوی فیلتر شده و نوری گرم و عمیق تولید می‌کنند که موجب می‌شود همه‌چیز و همه‌کس زیبا به نظر برسد.
اکثر عکاسان ترجیح می‌دهند در این زمان از روز به عکاسی بپردازند چراکه نور در وضعیتی واقعا عالی قرار دارد. در این نوع نور تقریبا هر سوژه‌ای را که برای عکاسی انتخاب کنید شگفت‌انگیز به نظر خواهد رسید. ساعت طلایی زمانی مناسب برای ثبت هر نوعی از عکس است. ازآنجاکه نور در ساعت طلایی زیبایی ذاتی سوژه را چندین برابر می‌کند زمانی عالی برای گرفتن عکس‌های پرتره است. تنالیته‌های رنگ پوست گرم و لطیف به نظر می‌رسد و از سایه‌های خشن خبری نیست.
سایه‌های ناخوشایند روی صورت یکی از مشکلات معمول هنگام عکاسی در نور کامل خورشید است، بنابراین برای عکاسی پرتره صبر کردن تا زمان فرارسیدن ساعت طلایی می‌تواند گزینه‌ای به‌مراتب بهتر باشد. در طول ساعت طلایی شما قادر هستید از ارتفاع کم خورشید برای ایجاد یک افکت «لنز فلیر» (Lens Flare) ملایم یا سایه‌هایی بلند در عکس‌های خود بهره بگیرید. عکس‌های منظره در ساعت طلایی به شکلی ویژه خیره‌کننده هستند.
۲. از نور جالب ساعت آبی (Blue Hour) استفاده کنید
ساعت آبی به زمانی از روز می‌گویند که حدودا ۲۰ تا ۳۰ دقیقه قبل از طلوع خورشید و ۲۰ تا ۳۰ دقیقه پس از غروب خورشید اتفاق می‌افتد. ساعت آبی زمان بسیار کوتاهی است و عکاسی در آن به دلیل کاهش میزان نور نسبت به ساعت طلایی سخت‌تر است.
رنگ نور در ساعت آبی با رنگ نور در ساعت طلایی بسیار متفاوت است چراکه خورشید در بالای افق قرار ندارد. در ساعت آبی رنگ نور می‌تواند بین نوعی بنفش روحانی زیبا تا آبی درخشان متغیر باشد. به دلیل میزان نور کمتر در این زمان از روز ممکن است عکس‌های شما اندکی گرینی (دانه‌دار) شوند. گرین لزوما چیز بدی نیست ولی عکس‌هایی که بیش‌ازحد گرینی باشند معمولا زیبا به نظر نمی‌رسند. در نور کم دوربین مجبور به استفاده از سرعت شاتر کمتر است که می‌تواند منجر به تار شدن تصویر شود. اگر دچار لرزش دوربین می‌شوید بهتر است از یک سه‌پایه برای ثابت کردن گوشی استفاده کنید.
یکی از بهترین انواع عکس‌هایی که می‌توانید در این نور ثبت کنید مناظر شهری هستند؛ چراکه رنگ زرد ملایم نورهای شهری با رنگ آبی ملایم دوست‌داشتنی تضادی زیبا می‌سازد. این عکس از نور کرم‌های شب‌تاب در ساعت آبی با استفاده از اپلیکیشن Slow Shutter ثبت شده است. نور چراغ‌برق خیابان به روشن شدن صحنه و ایجاد یک تابش گرم و دوست‌داشتنی کمک کرده است.
اگر در زمانی که ساعت‌های آبی و طلایی با یکدیگر تلفیق می‌شوند مشغول عکاسی منظره باشید ممکن است بتوانید برای رسیدن به عکسی بسیار زیبا درخشش نارنجی‌رنگ ضعیف خورشید در افق را ثبت کنید. رنگ نارنجی گرم مکمل خوبی است برای رنگ آبی عمیق بخش‌های دیگر آسمان.
۳. از نور درخشان مستقیم خورشید به شکل موثر بهره بگیرید
نور درخشان مستقیم خورشید معمولا نور خوبی برای عکاسی نیست. خورشید درخشان می‌تواند مشکلاتی نظیر نوردهی بیش‌ازحد (over-exposure) ایجاد کند و سایه‌هایی خشن و ناخوشایند روی سوژه بیندازد. البته این موضوع به این معنی نیست که شما نباید در این زمان از روز به عکاسی بپردازید؛ درواقع امکان رسیدن به نتایج عالی هنگام عکاسی زیر آفتاب کامل وجود دارد. نور روشن به این معنی است که دوربین شما از سرعت شاتر بالا استفاده خواهد کرد و سرعت شاتر بالا برای فریز (ثابت) کردن حرکت سوژه در عکس‌های پرجنبش مناسب است.
گاهی سایه‌های حاصل از خورشید درخشان می‌تواند عکسی را خراب کند ولی مواقع دیگری هم هست که می‌توانید از این سایه‌ها به نفع خود بهره بگیرید. تلاش کنید عکس‌هایی بگیرید که از سایه‌های عمیق و بلند ساخته‌شده توسط آفتاب روشن استفاده می‌کنند. ممکن است با نتایجی بسیار جالب و مهیج روبرو شوید.
به‌طورمعمول عکاسی درست به سمت خورشید درخشان ایده‌ی خوبی نیست ولی این تکنیک می‌تواند نتایج جالبی مانند لنز فلیر ایجاد کند. کافی است لنز را به سمت خورشید بگیرید و زاویه‌ی عکاسی را با جابجایی دوربین آن‌قدر تغییر دهید تا به میزان دلخواهی از فلیر برسید.
تکنیک دیگری که می‌توانید هنگام عکاسی زیر آفتاب درخشان استفاده کنید تغییر زاویه‌ی دید است. عکاس به‌جای عکاسی از این گل زردرنگ از بالا، دوربین را پایین آورده و به‌گونه‌ای رو به بالا از آن عکس گرفته که گل توسط خورشید از پشت نوردهی شده است. دقت کنید که چگونه نور قوی بافت برگ‌ها و گلبرگ‌های گل را برجسته کرده است. این تکنیک همچنین روشی است عالی برای رهایی از مشکل افتادن سایه‌ی عکاس روی سوژه هنگام عکاسی از بالا. اگر برای آزمودن زوایای دید مختلف عکاسی وقت صرف کنید و نوردهی را به‌صورت دستی در اپلیکیشن دوربین تنظیم کنید درواقع قادر خواهید بود از نور درخشان برای تاکید روی شکل، خطوط، بافت‌ها و الگوهای موجود در سوژه بهره ببرید.
درنهایت هنگام عکاسی در آفتاب درخشان اگر امکان جابجا کردن سوژه وجود دارد فکر خوبی است که به دنبال محلی کاملا سایه یا نیم‌سایه بگردید. این کار به‌ویژه هنگام گرفتن عکس‌های پرتره مفید واقع می‌شود؛ چراکه مانع از تنگ شدن چشمان سوژه یا افتادن سایه‌های خشن روی صورت او می‌شود.
۴. از آسمان ابری بیشترین بهره را ببرید
هرگاه آسمان ابری باشد و احتمال بارندگی برود ما چتر خود را برداشته و به امید یک باران خوب و یافتن چاله‌ای از آب بیرون می‌رویم. شما هم از آب‌وهوای نامساعد دوری نکنید. معمولا یک روز ابری یا بارانی برای عکاسی بسیار مناسب است. بسته به میزان ابرها نور ممکن است روشن و نرم، کم و رام یا تیره و دراماتیک باشد.
آسمان ابری معمولا برای هر نوع عکاسی از پرتره و منظره گرفته تا ماکروهای بسیار نزدیک از گل‌ها مناسب است. با استفاده از اصطلاحات علم عکاسی می‌توانیم آسمان ابری را یک «سافت‌باکس» (Softbox) طبیعی فرض کنیم. ابرها به‌مثابه «دیفیوزر» یا پخش‌کننده (diffuser) عمل می‌کنند و موجب نرم شدن نور خورشید قرارگرفته در پشت خودشان می‌شوند. این موضوع تمام مشکلاتی را که نظیر سایه‌های خشن، اشتباهات نوردهی و تنگ شدن چشم سوژه در نور درخشان خورشید رخ می‌دهند از میان خواهد برد.
۵. از نور زیبای نرم شده در مه و غبار استفاده کنید
مه و غبار یکی از نورها و اتمسفرهای محبوب ما برای عکاسی است. معمولا مه در ساعت ابتدایی صبح و اواخر عصر در مناطقی که به منابع بزرگ آب نظیر دریاچه و مرداب نزدیک هستند رخ می‌دهد. نوری که از میان مه و غبار عبور کرده و نرم می‌شود به شکلی اعجاب‌آور زیبا، مرموز و سورئال (Surreal) است. بااینکه رنگ‌ها اغلب ضعیف و معمولا متمایل به خاکستری هستند ولی همین موضوع می‌تواند به عکس‌ها حالتی نوستالژیک و پر از احساس بدهد.
هنگام عکاسی در مه از تنظیم دقیق فوکوس مطمئن شوید. معمولا بهتر است فوکوس را روی سوژه‌ای در پیش‌زمینه‌ی تصویر مانند درختان قرارگرفته در حاشیه‌ی این رودخانه قرار دهید. می‌توانید با ضربه زدن روی صفحه‌ی نمایش گوشی فوکوس را روی محدوده‌ی خاصی تنظیم کنید. مه و غبار می‌تواند تنظیمات نوردهی دوربین را فریب دهد. بنابراین اگر امکان تنظیم میزان نوردهی (Exposure) در اپلیکیشن عکاسی شما وجود دارد می‌توانید با کم‌وزیاد کردن آن به میزان روشنایی صحیح برسید.
در نور کم دوربین مجبور است برای جذب نور کافی و رسیدن به تصویری با نوردهی مناسب از سرعت‌های شاتر پایین‌تر استفاده کند. درنتیجه اگر گوشی هنگام عکاسی حتی به میزان بسیار اندکی تکان بخورد ممکن است با عکسی تار روبرو شوید. تلاش کنید گوشی را تا جای ممکن بی‌حرکت نگه‌دارید یا از یک سه‌پایه برای ثابت کردن آن استفاده کنید.
روش دیگر برای ثبت عکس‌های شگفت‌آور در این نوع آب‌وهوا استفاده از نور خورشید در حال تابش از میان مه است. در این شرایط خورشید باریکه‌هایی خیره‌کننده از نور در تصویر ایجاد می‌کند که حسی حقیقتا جادویی به عکس می‌بخشد. در صورت لزوم می‌توانید از شاخ و برگ درختان برای سدکردن مسیر نور اضافی خورشید استفاده کنید.
تصاویر منظره، سیلوئت‌ها و دیگر عکس‌های مربوط به طبیعت در حضور مه به شکلی باورنکردنی تقویت می‌شوند. ممکن است عکاسی در مه و غبار نیاز به تمرین بیشتری برای رسیدن به نتایج صحیح داشته باشد؛ ولی به‌محض این‌که آن را بیاموزید نور جادویی این نوع آب‌وهوا به شما امکان ثبت عکس‌هایی فوق‌العاده تماشایی خواهد داد.
۶. از نور پنجره در عکس‌های داخلی استفاده کنید
طبیعتا ممکن است همواره در محیط‌های خارجی به عکاسی نپردازید؛ بنابراین آشنایی با نحوه‌ی استفاده از نور موجود هنگام عکاسی در خانه یا محیط‌های داخلی دیگر مهارت مهمی است که باید بیاموزید. در طول روز نور پنجره آشکارترین منبع نور برای عکاسی داخلی است. پنجره برای عکاسی پرتره و طبیعت بی‌جان نوری شگفت‌انگیز تولید می‌کند و انتخاب‌های عکاسانه‌ی زیادی را در اختیار شما قرار می‌دهد. نوری که از پنجره به داخل هدایت می‌شود قادر است بخشی از سوژه را روشن کرده و سایه‌هایی عمیق در مناطق دیگر صحنه ایجاد کند. تصاویر سیلوئت یا نیمه‌سیلوئت را می‌توانید با قرار دادن سوژه در برابر پنجره و نوردهی عکس بر اساس بخش روشن‌تر صحنه به‌سادگی تولید کنید.
می‌توانید لباس و موی سوژه را با استفاده از نور پنجره از پشت روشن کرده و رنگ‌هایی شگفت‌آور با حسی نرم و رویایی به دست آورید. پنجره‌هایی که رو به بخش شرقی یا غربی ساختمان باز می‌شوند در طول روز نور نرم بسیار خوبی را مهیا می‌کنند. ولی همچنین می‌توانید از نور روشن یک پنجره‌ی جنوبی برای ایجاد سایه‌هایی جذاب روی سوژه استفاده کنید.
۷. در شب از نورهای مصنوعی بهره بگیرید
مواقعی پیش می‌آید که نور طبیعی در صحنه‌ی عکاسی بسیار اندک است؛ مانند شب یا محیط‌های داخلی در یک روز تاریک بسیار ابری. در چنین شرایط لازم است سوژه را با استفاده از منابع نور مصنوعی روشن کنیم. راه‌های خلاقانه‌ی بسیار زیادی نظیر استفاده از چراغ‌های رومیزی، چراغ‌قوه، شمع، نور خودرو، چراغ‌های خیابان و حتی نور صفحه‌ی نمایش گوشی و تبلت برای تولید نور مصنوعی وجود دارد. این عکس در شب و در نزدیکی یکی از چراغ‌های خیابان گرفته شده. این منبع روشنایی با نور مستقیم جالب خود اجزای اصلی صورت سوژه را روشن کرده است.
فراموش نکنید که نورهای مصنوعی از هر نوعی که باشند، خواه لامپ رشته‌ای، فلورسنت یا LED، معمولا با دمای رنگ‌های متفاوتی عرضه می‌شوند. برخی از منابع نوری رنگ گرم نارنجی از خود ساتع می‌کنند و برخی دیگر رنگ سردتر آبی یا حتی سبز دارند. در بعضی موارد این رنگ‌ها می‌توانند به جلوه‌ی محیطی عکس کمک کنند ولی گاهی هم ممکن است ترجیح دهید برای تنظیم دمای رنگ یا تراز سفیدی با استفاده از اپلیکیشن‌های ویرایش عکس تاثیر آن‌ها را کم کرده یا کاملا حذف کنید. این عکس در شب و تنها با استفاده از نورهای داخلی استخر گرفته شده. روشنایی، غلظت رنگ و تراز سفیدی عکس پس از عکاسی توسط اپلیکیشن Snapseed ویرایش شده است.
گرچه ممکن است کار کردن با نورهای مصنوعی نسبت به نورهای طبیعی دشوارتر باشد ولی این نورها به شما فرصت‌های خلاق بی‌شماری برای گرفتن عکس‌های فوق‌العاده با موبایل حتی در تاریکی می‌دهند. شاید لازم باشد برای استفاده از این نوع نورها دست به آزمون بزنید ولی مطمئنا وقتی که صرف می‌کنید ارزش نتایج فوق‌العاده‌ای که ممکن است به دست بیاورید را خواهد داشت.
۸. کاربرد نورپردازی از روبرو
حال که شما با انواع متفاوت نور آشنا شدید لازم است از تاثیر جهت تابش نور روی عکس‌هایتان هم آگاه باشید. نور می‌تواند از هر جهتی بیاید ولی در اینجا ما برای عکاسی تنها به سه جهت روبرو، پشت و کنار خواهیم پرداخت. نور روبرو زمانی است که منبع نوری در برابر سوژه قرار گرفته و آن را از جلو روشن می‌کند. بنابراین نور در پشت سر عکاس قرار خواهد داشت. هنگام استفاده از نور روبرو معمولا سوژه به شکلی یکدست روشن خواهد بود و سایه‌ی زیادی وجود نخواهد داشت. در عکاسی پرتره هرگاه قصد داشته باشید کل صورت شخص روشن باشد نور روبرو مناسب خواهد بود.
به یاد داشته باشید که در زمان گرفتن عکس‌های پرتره نور مستقیم خوشید ممکن است باعث شود سوژه چشمانش را تنگ کند؛ بنابراین در صورت امکان بهتر است به محلی بروید که نسبتا سایه باشد ولی نور محیطی همچنان به سوژه برسد.
۹. کاربرد نورپردازی از پشت
نور پشت اشاره به زمانی است که منبع نوری در پشت سوژه قرار دارد و آن را از پشت روشن می‌کند. در این مورد نور در برابر و پیش روی عکاس قرار خواهد داشت. عکاسی به سمت نور جلوه‌ای کاملا متفاوت از عکاسی پشت به نور ایجاد می‌کند.
یکی از اصلی‌ترین دلایل برای استفاده از نور پشت رسیدن به عکسی سیلوئت است که در آن سوژه به شکل یک طرح کلی تیره در برابر پس‌زمینه‌ای روشن ظاهر می‌شود. برای ساختن سیلوئت باید یک منبع نوری قوی نظیر خورشید در پشت سوژه‌ی شما قرار داشته باشد. سپس نوردهی را به شکلی تنظیم کنید که روشن‌ترین بخش صحنه مانند آسمان به‌درستی ثبت شود. بدین ترتیب سوژه‌ی اصلی شما در عکس همانند یک طرح‌واره‌ی تیره در برابر پس‌زمینه‌ی روشن‌تر نمایان خواهد شد.
اگر می‌خواهید نوعی درخشش گرم دوست‌داشتنی دورتادور سوژه را دربر بگیرد، نورپردازی از پشت همان جهتی است که باید استفاده کنید. در عکاسی به این کناره‌های درخشان «روشنایی لبه» (Rim Lighting) می‌گوییم. این روش تکنیکی شگفت‌انگیز است که اجازه می‌دهد سوژه را از طریق ترسیم خطوط دور آن با نور برجسته کنید.
همچنین نورپردازی از پشت همان جهتی از نور است که موجب پدید آمدن تاثیر لنز فلیر می‌شود. برای ساختن لنز فلیر کافی است دوربین را درست به سمت خورشید بگیرید و زاویه‌های مختلف را بیازمایید تا زمانی که زبانه‌های نور درجایی که می‌خواهید قرار بگیرند.
درصورتی‌که نورپردازی از پشت را برای عکاسی از سوژه‌های نیمه شفاف نظیر برگ و گل به کار ببرید نور از میان آن‌ها عبور کرده و موجب آشکار شدن جزئیات و بافت‌هایی می‌شود که در هیچ حالت دیگری امکان ثبت آن‌ها توسط دوربین وجود ندارد.
۱۰. کاربرد نورپردازی جانبی
نورپردازی جانبی زمانی است که منبع نور یک سمت از سوژه را روشن می‌کند و جهت مخالف در سایه قرار می‌گیرد. این جهت از نور برای عکاسی پرتره بسیار مناسب است چراکه موجب تاکید بر اجزای چهره شده و حسی از عمق و بعد را در تصویر ایجاد می‌کند. یک راه ساده برای نورپردازی جانبی سوژه قرار دادن آن در کنار پنجره است؛ به صورتی که یک سمت آن با نوری که از میان پنجره می‌آید روشن شده و سمت دیگر فاقد منبع نور بوده و به‌صورت سایه ظاهر شود.
نورپردازی جانبی از جذاب‌ترین جهت‌های نوری است که می‌توانید به کار ببرید. این جهت از نوردهی برای تاکید روی لبه‌ها، بافت‌ها، سایه‌ها و عمق سوژه عالی است. این نورپردازی همچنین حال و هوایی رمزآلود به تصویر می‌دهد و کنجکاوی بیننده را نسبت به چیزهایی که در سایه‌ها مخفی شده برمی‌انگیزد.
نکاتی که در این مقاله مطرح شد به شما کمک می‌کند در عکاسی موبایل همواره از نور به درستی استفاده کنید. با کمی تمرین و خلاقیت قادر خواهید بود با استفاده از همین نکات ساده عکس‌هایی فوق‌العاده بگیرید.
این مقاله های مربوط به عکاسی با موبایل خیلی عالی هستن،تشکر ویژه
با سلام
ای کاش این اموزش رو دیشب یا دیروز میزاشتین اینجوری می تونستیم صبح ساعت ۴-۵ بریم جنگل و از این تکنیک ها برای عکاسی استفاده کنیم (هم درخت داره هم سد داره هم صبح ها مه الوده) ولی جالب بودن و منتظر ۵ تای دیگه هستم