قدیمی‌ترین DNA انسان‌تباران، شاید متعلق به نئاندرتال‌ها باشد
قدیمی‌ترین نمونه‌ی DNA که توانسته‌ایم از فسیل‌های انسان‌تباران استخراج کنیم مربوط به استخوان‌هایی ۴۳۰ هزار ساله در اسپانیا است. این استخوان‌ها سال‌ها پیش در اسپانیا و مکانی به نام «گودال استخوان‌ها» پیدا شدند. DNA میتوکندریایی آن‌ها نشان می‌دهد که استخوان‌ها متعلق به گونه‌ای از انسان‌تباران یعنی «دنیسوایی‌ها» هستند. ولی استخراج DNA از هستهی سلول آن‌ها چیز دیگری نشان می‌دهد. اینکه این‌ها فسیل‌های انسان‌های «نئاندرتال» هستند. گروه پژوهشی که روی این فسیل‌ها کار کرده نتیجه‌ی مطالعاتش را در ساینس نیوز و نیچر منتشر کرده است. این پژوهش یک پرسش بزرگتر را بوجود می‌آورد. چرا DNA هسته و میتوکندریایی دو نتیجه‌ی مختلف را به ما نشان می‌دهند؟ پژوهشگران امیدوارند با جمع‌آوری اطلاعات ژنتیکی بیشتر بتوانند به این سوال هم پاسخ دهند.
«ماتیاس میر» از انستیتوی انسان‌شناسی تکاملی مکس‌پلانک آلمان، در این پژوهش توانست قسمت‌هایی از DNA هستهی سلول‌های دندان و استخوان ران فسیل‌های یافت شده را سر هم کند. نتیجه نشان داد که این استخوان‌ها شباهت بیشتری به اجداد نئاندرتال‌ها دارند تا دنیسوایی‌ها. این بدین معنیست که احتمالا این دو گونه چیزی در حدود ۴۳۰ هزار سال پیش از هم جدا شده‌اند. این انشعاب خیلی زودتر از آن‌چه ژنتیک‌شناسان تا به حال فکر می‌کردند رخ داده است.
این یافته تصورات خود ما را هم تغییر می‌دهد. ما می‌دانیم نئاندرتال‌ها و دنیسوایی‌ها دارای یک جد مشترک بودند که از اعقاب انسان هوشمند جدا شده بود. اکنون با یافته‌های جدید، ماتیاس می‌گوید که شاید این انشعاب چیزی در حدود ۷۶۵ هزار سال اتفاق افتاده است. مطالعات ژنتیکی قبلی نشان می‌داد که این اتفاق احتمالا چیزی در حدود ۳۲۵ هزار تا ۵۴۰ هزار سال پیش رخ داده است.
اگر چنین چیزی درست باشد، باید در قسمت‌هایی از درخت تکاملی تجدید نظر کنیم. به طور معمول این‌طور تصور می‌شود که انسان هوشمند، نئاندرتال‌ها و دنیسوایی‌ها همه از انسان‌تباری به نام «انسان هایدلبرگی» منشعب شده‌اند. با این حال انسان هایدلبرگی تا ۷۰۰ هزار سال پیش وجود نداشت. یعنی تقریبا ۶۵ هزار سال بعد از انشعاب انسان هوشمند از نئاندرتال‌ها و دنیسوایی‌ها. در نتیجه این‌جا نام یک گونه‌ی دیگر به نام «انسان پیشگام» (Homo antecessor) به عنوان جد مشترک مطرح می‌شود. سر و کله‌ی این گونه بیش از یک میلیون سال پیش پیدا شد و چهره‌ای خیلی شبیه به انسان هوشمند داشت.
اکنون پژوهشگران روی فسیل‌های ۴۰۰ هزار تا ۸۰۰ هزار ساله تمرکز کرده‌اند تا ببینند کدامیک می‌توانسته جد مشترک انسان هوشمند، نئاندرتال‌ها و دنیسوایی‌ها باشد. ولی پرسش بزرگ این است که DNA میتوکندریایی فسیل‌ها بیشتر شبیه به انسان دنیسوایی و DNA هسته بیشتر شبیه به نئاندرتال‌ها است. کسی نمی‌داند چرا؛ شاید گونه‌ای ناشناخته از انسان‌تبارها در اوراسیا وجود داشته که با جد هر دو زادآوری کرده است. ولی این لزوما از همان گروهی نبوده که تبدیل به نئاندرتال‌ها شدند. شاید هم این نوع DNA میتوکندریایی در بین نئاندرتال‌ها و دنیسوایی‌های اولیه رایج بوده و بعدها نئاندرتال‌ها صاحب DNA میتوکندریایی متفاوت شدند.
مبنع: New Scientist, Science Mag
هی روزگار….