عصر یخبندان کوچک در پس قحطی و جنگ‌های قرن ۶ و ۷ میلادی
در سال‌های ۵۳۶، ۵۴۰ و ۵۴۷ میلادی در رشته‌کوه های آلتای-سایان روسیه سه فوران آتش‌فشانی مهیب اتفاق افتاد. این سه فوران باعث شدند یک عصر یخبندان کوچک در نیمکره‌ی شمالی بوجود بیاید. این عصر یخبندان کوچک هم به نوبه‌ی خود بیماری واگیردار طاعون، سقوط امپراطوری روم شرقی و شورش‌ها و انقلاب‌هایی را در اوراسیا رقم زد.
حالا شواهدی پیدا شده که نشان می‌دهد برخلاف آنچه قبلا تصور می‌شد، اختلالات اقلیمی ناشی از فوران این آتش‌فشان‌ها، بسیار بیشتر از یک دهه به طول انجامید. این دوره‌ی سرد تا سال ۶۶۰ میلادی ادامه داشت و بر اروپا، آسیای مرکزی و شاید دیگر نقاط دنیا تاثیر گذاشت.
محققان با بررسی حلقه‌های درختان به این یافته‌ها رسیدند. آنها حلقه‌های بیش از ۱۵۰ درخت زنده در رشته‌کوه‌های آلتای-سایان در روسیه و همچنین بیش از ۵۰۰ درخت قدیمی‌تر را بررسی کردند. این درختان تاریخچه‌ی کاملی از شرایط اقلیمی از سال ۳۵۹ قبل از میلاد تا سال ۲۰۱۱ را در اختیار محققان قرار دادند. در ۲۰۰۰ سال گذشته، ۲۰ تابستان بسیار سرد وجود داشته که ۱۳ مورد آنها در قرن ششم میلادی و پس از سال ۵۳۶ اتفاق افتادند.
دانشمندان اخیرا با مطالعه‌ی «هسته‌‌های یخی» (Ice Cores- نمونه‌هایی که از اعماق یخ‌های قطبی برای آزمایش جمع‌آوری می‌شوند)، پی بردند که در سال ۵۳۶ میلادی یک فوران آتش‌فشانی مهیب در عرض‌های بالای نیمکره‌ی شمالی اتفاق افتاد. به دنبال آن، دو فوران بزرگ‌تر هم در سال‌های ۵۴۰ و ۵۴۷ میلادی باعث شدند که دهه‌ی ۵۴۰ تا ۵۵۰ به سردترین دهه در تاریخ ۲۳۰۰ ساله تبدیل شود. میانگین دمای جهانی در این دهه، ۱۱٫۸ درجه‌ی سانتیگراد بود.
محققان توضیح می‌دهند ذراتی که پس از وقوع آتش‌فشان در اتمسفر پراکنده شدند، نور خورشید را به فضا منعکس کردند و درنتیجه منجر به سرد شدن زمین شدند. شرایط بد اقلیمی احتمالا یکی از عوامل تغییرات و تحولات جوامع آن دوره بود که از میان آنها می‌توان به از بین رفتن محصولات زراعی و در نتیجه قحطی در آسیای مرکزی اشاره کرد. قحطی هم به نوبه‌ی خود باعث شد اهالی آن مناطق به چین و اروپای شرقی مهاجرت کنند. این دوره‌ی درازمدت یخبندان با دوره‌ی آشوب‌های اجتماعی گسترده در اوراسیا از قبیل طاعون در اروپای شرقی، تغییر امپراطوری‌های چینی و تحولات امپراطوری‌های روم شرقی هم‌زمان بود.
محققان معتقدند که این دوره‌ی یخبندان به حدی مهم و تاثیرگذار بود که درخور یک نام مخصوص است. به همین خاطر، نام «عصر یخبندان کوچک باستانی» را برای این رویداد پیشنهاد دادند. این نام به خاطر قرار گرفتن این دوره‌ی سرد، در دوره‌ای تاریخی موسوم به «عصر باستان» (Age of Antiquity) انتخاب شده است.
منبع: Science Mag
