همه‌ی آنچه باید درباره‌ی رژیم دیتاکس و سم زدایی بدن بدانید

این روزها اسم دیتاکس و سم زدایی بدن را زیاد از دیگران می‌شنویم. برخی از تبلیغات از تاثیر رژیم دیتاکس برای لاغری، افزایش انرژی و زیبایی می‌گویند و برخی دیگر از تاثیر آن روی روی بهبود سلامت بدن. اما همه‌ی رژیم‌های دیتاکس هم سالم نیستند. برخی مصرف کالری را تا حد غیرقابل تحملی محدود و برخی دیگر گروه مهمی از مواد غذایی را به کلی حذف می‌کنند. بنابراین بسیار مهم است که قبل از تصمیم گرفتن برای شروع رژیم دیتاکس و سم زدایی بدن تحقیق کنید و اطلاعات کاملی در این زمینه به دست بیاورید. اگر برای این کار آماده‌اید، با دیجی‌کالا مگ تا انتهای این مقاله همراه باشید.

بایدها و نبایدهای غذایی در رژیم دیتاکس

رژیم‌های دیتاکس متنوعی وجود دارد؛ برخی از آن‌ها برنامه‌ی دیتاکس ۳ روزه دارند و برخی دیگر ۲ تا ۳ هفته طول می‌کشند. هر برنامه‌ی دیتاکس بایدها و نباید‌های خود را در انتخاب مواد غذایی دارد. اما در انجمن‌های سلامتی هنوز هیچ توافقی بر سر این که کدام ماده‌ی غذایی بیشترین میزان سم زدایی بدن را انجام می‌دهد، یا این که آیا سم زدایی بدن امری ضروری است، صورت نگرفته.

برای مثال نویسنده‌های یک تحقیق در مجله‌ی Nutrition and Metabolism به افراد توصیه می‌کنند که در انتخاب برنامه‌ی رژیم دیتاکس احتیاط و تحقیق کنند و در این زمینه از متخصصین تغذیه مشورت بگیرند.

برنامه‌ی غذایی دیتاکسی که شما انتخاب می‌کنید شامل لیستی از باید و نباید در مصرف غذاها خواهد بود. لیست بالا شامل غذاهای سازگار و غذاهای ناسازگار با اغلب رژیم‌های سم زادیی بدن است.

میوه‌ها و سبزیجات

خوراکی‌های تازه سنگ بنای بیشتر رژیم‌های غذایی سم زدایی بدن هستند، اگر چه برخی از رژیم‌ها مصرف میوه را محدود یا به طور کلی ممنوع می‌کنند. در برخی از رژیم‌ها هم میوه باید به صورت اسموتی یا آبمیوه مصرف شود. به طور کلی برای سم زدایی بدن توصیه می‌شود از میوه‌ها و سبزیجات ارگانیک استفاده کنید تا کمتر در معرض مواد شیمیایی و آفت‌کش‌ها قرار بگیرید.

غلات کامل

برخی از رژیم‌های سم زدایی بدن اجازه‌ی مصرف غلات را نمی‌دهند، اما برنامه‌هایی هم که اجازه می‌دهند غلات مصرف کنید، معمولا غلات کامل را توصیه می‌کنند. غلات کامل حاوی فیبر، ویتامین B و مواد معدنی هستند.

حبوبات

عدس، نخود، لوبیا قرمز و دیگر حبوبات حاوی پروتئین، فیبر و دیگر مواد مغذی هستند و در برخی از رژیم‌های سم زدایی بدن وجود دارند. اما حبوبات کنسروی به دلیل احتمال وجود سدیم در رژیم دیتاکس توصیه نمی‌شوند.

غذاهای سرشار از پروبیوتیک

برخی از رژیم‌های سم زدایی بدن برای بهبود سلامت دستگاه گوارش طراحی شده‌اند و شامل مصرف غذاهایی مانند کفیر و ماست‌های ارگانیک و پروبیوتیک می‌شوند. محصولات پروبیوتیک حاوی باکتری‌های مفیدی برای روده هستند.

پروتئین‌های کم‌چرب

در برخی از رژیم‌های سم زدایی بدن غذاهای پروتئینی مثل مرغ، بوقلمون، توفو، غذاهای دریایی و تخم مرغ قرار دارد. معمولا توصیه می‌شود پروتئین را بدون چربی یا با میزان کمی چربی مصرف و از افزودن چاشنی و سس به آن خودداری کنید.

روغن‌های سالم

روغن‌های گیاهی مثل روغن زیتون، روغن بذر کتان، روغن بادام شیرین یا روغن هسته‌ی انگور، چربی‌های غیراشباع را به بدن می‌رسانند. مصرف این چربی‌های سالم می‌تواند باعث کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی و برخی بیماری‌های دیگر شود. متخصصین تغذیه توصیه می‌کنند تا حد ممکن چربی‌های اشباع را با چربی‌های غیراشباع جایگزین کنید.

بیشتر بخوانید:
سالم‌ترین روغن برای پخت و پز چیست؟

آجیل و مغزها

این پروتئین‌های گیاهی، تنقلات خوشمزه‌ای هستند که در برخی از رژیم‌های سم زدایی بدن اجازه‌ی خوردن آن‌ها را دارید. همچنین می‌توانید مغزها را به سالاد یا غذاهای دیگر اضافه کنید تا سیرکننده‌تر شوند.

آب

تامین آب مورد نیاز بدن عنصر اصلی در اکثر رژیم‌های سم زدایی است. بسیاری از انواع رژیم دیتاکس شما را به نوشیدن میزان زیادی آب تشویق می‌کنند، اما در برخی رژیم‌های دیگر نوشیدنی‌هایی مثل آب میوه، آب قلم یا ترکیب مکمل‌های غذایی نوشیدنی هم پیشنهاد می‌شود.

مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی

در بسیاری از رژیم‌های دیتاکس توصیه می‌شود میزان مصرف کالری را کاهش دهید. حتی برخی از رژیم‌های سم زادیی بدن شامل روزه گرفتن کامل یا کاهش مصرف کالری به چند صد کالری در روز هم می‌شوند. در این حالت ممکن است برای این که مطمئن شوید مواد غذایی مورد نیاز به بدنتان می‌رسد، به شما مکمل‌های غذایی توصیه شود. اگر قصد دارید یکی از این انواع رژیم دیتاکس را بگیرید، با متخصص تغذیه‌ی خود صحبت کنید تا با توجه به نیازتان برای شما مکمل غذایی مناسب تجویز کند.

غذهای فرآوری شده

غذاهای کارخانه‌ای مانند غذاهای نیمه‌ آماده، غذاهای فریز شده یا سریال صبحانه، معمولا با قند و نمک زیاد، غلات بدون سبوس و مواد اولیه‌ی ناسالم دیگر تولید می‌شوند. مصرف تمام این مواد در رژیم سم زدایی بدن ممنوع است.

غلات بدون سبوس

غذاهایی که شامل نان سفید، ماکارانی و پاستای سفید و برنج سفید هستند، کربوهیدرات زیادی دارند که یکی از منابع مهم در تامین انرژی است. اما این غذاها معمولا منبع خوبی برای دریافت دیگر مواد مغذی محسوب نمی‌شوند؛ مگر این که غنی شده باشند. به همین دلیل مصرف غلات بدون سبوس یا آرد سفید در رژیم دیتاکس ممنوع است.

گوشت چرب

گوشت‌های قرمز چرب مانند گوشت گاو، حاوی چربی اشباع شده هستند. از طرف دیگر گوشت‌های فرآوری شده مثل سوسیس و کالباس نه‌تنها حاوی چربی اشباع شده‌اند بلکه میزان زیادی سدیم و افزودنی‌های دیگری هم دارند. به همین دلیل در اکثر رژیم‌های سم زدایی بدن استفاده از منابع پروتئین کم‌چرب مثل مرغ، حبوبات یا غذاهای دریایی توصیه می‌شود.

برخی از غذاهای دریایی

با این که غذاهای دریایی مثل ماهی سالمون و ماهی تن منابع خوبی برای دریافت پروتئین و چربی‌های مفید محسوب می‌شوند، برخی از غذاهای دریایی حاوی مقداری جیوه هستند که ممکن است خطرناک باشد. از آنجا که هدف رژیم دیتاکس، سم زدایی و از بین بردن سموم خطرناک است، مصرف ماهی‌های بزرگ مثل کوسه ماهی و ماهی‌های تن بزرگ، به دلیل احتمال وجود جیوه توصیه نمی‌شود.

گندم یا غذاهای حاوی گلوتن

همه‌ی برنامه‌های دیتاکس مصرف غذاهایی که حاوی گندم یا گلوتن هستند را منع نمی‌کنند. اما برخی افراد اعتقاد دارند غذاهایی مثل نان و پختنی‌های مشابه مانند کیک و شیرینی باعث نفخ و ناراحتی‌های دیگر دستگاه گوارش می‌شوند. به همین دلیل در برخی رژیم‌ها مصرف این غذاها در طول دوره‌ی دیتاکس ممنوع است. برخی از رژیم‌های دیتاکس هم تمام غذاهای شبیه نان و شیرینی، حتی آن‌هایی که با غلات بدون گلوتن تهیه شده‌اند، را ممنوع می‌کنند. در نتیجه در این برنامه‌ها تمرکز اصلی روی میوه و سبزیجات و مواد غذایی پروتئینی گذاشته می‌شود.

لبنیات

از آنجا که لبنیات پرچرب هم جزو منابع چربی اشباع شده هستند، برخی از رژیم‌های سم زدایی مصرف لبنیات را طی دوره‌ی دیتاکس ممنوع می‌کنند. مطالعات جدید توصیه می‌کند که چربی‌های اشباع شده باید کمتر از ۱۰ درصد از کل کالری مصرفی ما را شامل شود. اکثر متخصصین تغذیه توصیه می‌کنند که چربی‌های اشباع نشده را به عنوان جایگزین انتخاب کنیم. رژیم دیتاکس فرصت خوبی است که یاد بگیریم مصرف روغن‌های گیاهی سالم یا میوه‌ی آووکادو را جایگزین لبنیاتی مثل کره و خامه کنیم.

علاوه بر این، برخی افراد با مصرف شیر یا لبنیات دچار نفخ یا دیگر مشکلات گوارشی می‌شوند. قطع مصرف لبنیات برای مدت کوتاه می‌تواند در پیدا کردن علت اصلی این مشکلات به شما کمک کند.

بیشتر بخوانید:
آیا نوشیدن شیر برای شما مضر است؟

چاشنی‌ها

سس کچاپ، سس خردل، سس مایونز، سس باربیکیو و سس‌های دیگر در کل ارزش غذایی پایینی دارند. این خوراکی‌ها همچنین می‌توانند حاوی میزان زیادی سدیم، قند یا چربی اشباع باشند که برای بدن مفید نیست. خوردن غذا بدون این چاشنی‌ها به شما اجازه می‌دهد که طعم طبیعی غذاها را بچشید و کالری اضافه‌ای وارد بدن خود نکنید.

بیشتر بخوانید:
سالم‌ترین و ناسالم‌ترین سس‌ها و چاشنی‌های جهان

افزودنی‌ها

مصرف غذاهای فرآوری شده که حاوی افزودنی‌هایی مثل شیرین‌کننده‌های مصنوعی، رنگ مصنوعی، قند یا نمک افزوده هستند، معمولا در طول دوره‌ی دیتاکس توصیه نمی‌شود. در عوض در رژیم دیتاکس تمام تمرکز روی غذاهای طبیعی و کامل است. مصرف غذاهای فاقد افزودنی می‌تواند به اکثر افراد کمک کند که ذائقه‌ی خود را بازیابی کنند و یاد بگیرند که از طعم ساده و فرآوری‌نشده‌ی غذاها لذت ببرند.

نوشیدنی‌های شیرین

نوشیدنی‌های شیرین مثل آب‌میوه‌های حاوی قند، نوشیدنی‌های گازدار و چای شیرین منبع اصلی قند افزوده محسوب می‌شوند. این نوشیدنی‌ها معمولا ارزش غذایی بسیار پایینی دارند و به همین دلیل در طول دوره‌ی دیتاکس از رژیم غذایی حذف می‌شوند.

کافئین

هدف اصلی بسیاری از رژیم‌های سم زدایی، «تنظیم دوباره» بدن و کاهش وابستگی به غذاها و عادت‌های ناسالم است. مصرف بیش از حد کافئین هم یکی از این عادت‌های ناسالم است. برخی از رژیم‌های دیتاکس، برای داشتن خواب بهتر و کاهش عوارض کافئین مثل سردرد و اضطراب، مصرف آن را قطع می‌کنند.

بیشتر بخوانید:
کافئین چه تاثیری بر مغز می‌گذارد؟

زمان‌بندی رژیم سم زدایی بدن

برخی از انواع رژیم دیتاکس زمان‌بندی روزانه‌ی منظمی دارند که مشخص می‌کند به چه میزان و در چه زمانی باید هر غذا را بخورید. برای مثال در برخی از برنامه‌ها باید هر چند ساعت نوشیدنی و مایعات مشخصی بنوشید و بین آن هم قرص ویتامین مصرف کنید. اما رژیم دیتاکس دیگری ممکن است به شما اجازه دهد همان زمان‌بندی غذایی عادی خود را داشته باشید ولی فقط غذاهای توصیه‌شده را مصرف کنید.

تقریبا تمام رژیم‌های دیتاکس از نظر زمانی برای دوره‌ی محدودی هستند. برای مثال برنامه‌ی دیتاکس ۳ روزه به طور گسترده از طرف سلبریتی‌ها تبلیغ می‌شود. از آنجا که این رژیم‌ها مواد غذایی زیادی را محدود می‌کنند، رعایت آن‌ها برای مدتی طولانی‌‌تر از یک یا دو هفته اصلا کار عاقلانه‌ای نیست. داشتن رژیم دیتاکس با محدودیت‌های بالا برای مدت طولانی می‌تواند باعث کمبود مواد غذایی در بدن و کاهش وزن شدید شود.

نکات و توصیه‌هایی درباره‌ی رژیم دیتاکس

درباره‌ی رژیم دیتاکس نکاتی وجود دارد که باید قبل از شروع آن‌ها را در نظر بگیرید. حتما باید قبل از انتخاب رژیم دیتاکس مناسب خودتان تحقیق و از منابع پزشکی و سلامتی موجود استفاده کنید.

در مورد هدف خود مطمئن شوید

دلایل متفاوتی ممکن است باعث شود بخواهید یک دوره‌ی دیتاکس را شروع کنید. هر رژیم دیتاکس مزایای خاص خودش را دارد. برای این که مطمئن شوید در رژیم دیتاکس خود موفق بوده‌اید باید بدانید چه چیزی از این رژیم می‌خواهید و چطور باید موفقیت خود را اندازه‌گیری کنید.

برای مثال رژیم دیتاکس ضد نفخ، مصرف غذاهای نفاخ یا غذاهایی که سدیم بالایی دارند را ممنوع می‌کند. در صورتی که این رژیم را به درستی پیش ببرید در انتهای برنامه لباس‌هایتان بهتر روی تنتان خواهند نشست. یک برنامه‌ی دیتاکس دیگر می‌تواند به شما کمک کند تا یک شروع خوب برای یک رژیم کاهش وزن طولانی داشته باشید. اگر قصد کاهش وزن اصولی و صحیح دارید باید طوری برنامه‌ریزی کنید که در پایان برنامه‌ی دیتاکس، رژیم خود را به یک رژیم لاغری طولانی مدت پایدار تغییر دهید.

برخی دیگر از برنامه‌های دیتاکس هم مشخصا برای سم زدایی و پاکسازی بدن از سموم خطرناک هستند. اندازه‌‌گیری نتیجه‌ی به دست آمده در این رژیم‌ها سخت‌تر است، اما ممکن است در پایان دوره احساس بهتری داشته باشید یا حس کنید زیباتر شده‌اید.

توقعات خود را کنترل کنید

برخی افراد بر این باورند که رژیم دیتاکس مزایای پزشکی ویژه‌ای برای سلامتی دارد. اما نباید فراموش کنید بدن شما سیستمی برای سم زدایی خود دارد. برای این که از نتایج ناامید نشوید، بسیار مهم است که بدانید رژیم دیتاکس توانایی انجام چه کارهایی را دارد و چه کارهایی را نمی‌تواند انجام دهد.

«جکی آرمسترانگ» (Jackie Armstrong) که متخصص تغذیه است در این باره می‌گوید: «لغت دیتاکس این روزها تبدیل به یک ترند شده است و معمولا به اشتباه بین رسانه‌ها و مصرف‌کننده‌ها استفاده می‌شود. بافت‌ها و اعضای بدن ما مدام در حال دیتاکس، یعنی دفع مواد زائد تولیدشده در بدن، هستند. علاوه بر این تحقیقات زیادی برای تایید کردن تاثیر اغلب رژیم‌های دیتاکس انجام نشده است.»

دکتر «یان کی. اسمیت» (Ian K. Smith)، نویسنده‌ی برخی از پرفروش‌ترین کتاب‌های رژیم غذایی، توضیح می‌دهد که کبد، کلیه‌ها، ریه‌ها، پوست و دستگاه گوارش توانایی دفع سمومی که در بدن انباشته می‌شوند را دارند. اما یک رژیم دیتاکس سرشار از غذاهای طبیعی، می‌تواند توانایی بدن برای دفع سموم را تقویت کند. به گفته‌ی او رژیم دیتاکس این روزها بسیار ترند شده است و حتی برخی از رژیم‌های دیتاکس می‌توانند برای سلامتی خطرناک باشند.

برنامه‌ی مناسب با شرایط خودتان انتخاب کنید

می‌توانید با مراجعه به متخصص تغذیه برنامه‌ی شخصی خود را بگیرید و از او بخواهید شما را با توجه به سابقه‌ی پزشکی‌تان راهنمایی کند.

اگر یک رژیم دیتاکس برای دوست، خانواده یا افراد معروف مفید بوده است، لزوما به این معنی نیست که برای شما هم مفید خواهد بود. حتما برای شما هم این سوال پیش می‌آید که چطور مناسب‌ترین و بهترین رژیم دیتاکس را انتخاب کنیم که هم خطرناک نباشد و هم برای ما مفید باشد. طبق توصیه دکتر اسمیت و دکتر آرمسترانگ، یک برنامه‌ی دیتاکس سالم باید شامل غذاهای کامل، فرآوری نشده، سرشار از فیبر، آنتی‌اکسیدان و دیگر مواد مغذی برای بدن باشد.

وقتی دنبال یک رژیم سم زدایی بدن خوب هستید از این موارد اجتناب کنید.

• رژیم‌های دیتاکسی که بسیار کم کالری هستند. به دنبال برنامه‌‌ی دیتاکسی باشید که کالری مورد نیاز شما در طول روز را تامین می‌کند. رژیم‌های گیاهی که کالری بسیار پایینی دارند فقط باید تحت نظر پزشک متخصص شروع شوند.
• رژیم‌های دیتاکسی که وعده‌های بزرگ می‌دهند. از برنامه‌هایی که وعده‌ی کاهش وزن غیر متعارف و سریع یا درمان یک بیماری را می‌دهند اجتناب کنید. همچنین به برنامه‌هایی که شما را وادار به خرید دارو یا محصول گران‌قیمتی می‌کنند اعتماد نکنید.
• رژیم‌های دیتاکسی که گروه‌های غذایی را حذف می‌کنند. به دنبال برنامه‌های دیتاکسی باشید که به جای تمرکز روی نوشیدنی‌ها و مکمل‌های غذایی شامل گروه متنوعی از مواد مغذی و کامل باشند.

بالا بردن ارزش غذایی را یاد بگرید

یک برنامه‌ی دیتاکس شانس تجربه کردن خوراکی‌های جدید و ناآشنا را برای شما فراهم می‌‌کند. برای مثال وقتی برنامه‌‌ی شما غذاهای فرآوری شده‌ای که به خوردن‌شان عادت دارید را از رژیم غذایی شما حذف می‌کند، به امتحان کردن میوه‌ها و سبزیجات جدید فکر کنید. در طول روز زمانی برای سر زدن به فروشگاه‌ها و میادین میوه و تره‌بار اختصاص دهید و میوه‌ها سبزیجات مورد علاقه و جدید را امتحان کنید.

بیشتر بخوانید:
۵۰ سوپرفود طبیعی که به معنی واقعی برای سلامتی مفیدند

اگر هنوز برای تغییر چیزی که می‌خورید آماده نیستید، می‌توانید با تغییر چیزهایی که می‌نوشید شروع کنید. می‌توانید نوشیدنی‌های شیرین را حذف و آب، آبمیوه‌های طبیعی و دیتاکس واتر را جایگزین آن‌ها کنید.

اصلاح‌های مورد نیاز

اکثر رژیم‌های دیتاکس انعطاف‌پذیر هستند و به شما اجازه می‌دهند کمی تغییر و اصلاح در برنامه ایجاد کنید. در صورتی که به ماده‌ی خاصی حساسیت، یا نیاز به مواد مغذی خاصی در رژیم روزانه‌ی خود دارید، قبل از شروع رژیم حتما لیست مواد غذایی رژیمی که انتخاب کرده‌اید را مطالعه کنید.

در کل رژیم دیتاکس برای افرادی که مشکل یا بیماری خاصی دارند مناسب نیست. در صورتی که مشکل سلامتی جدی مثل مشکلات کبد، دیابت، سرطان، مشکلات کلیه یا اختلال در غذا خوردن دارید، محدود کردن مواد غذایی مصرفی حتی برای چند روز می‌تواند برای شما مشکل‌ساز شود. در این صورت حتما باید قبل از شروع برنامه یا تغییر دادن در رژیم غذایی با پزشک معالج خود مشورت کنید.

منبع: Very Well Fit