راهنمای خرید مادربرد از دیجی‌کالا

در دوره و زمانه‌ای که پر شده از لپ‌تاپ‌های باریک، شیک و البته قدرتمند، خریداران کامپیوترهای شخصی آدم‌های خاص و البته جالبی هستند. این افراد معمولا آن‌هایی هستند که عاشق کامپیوترند و کامپیوترها را با همان سروشکل قدیمی ترجیح می‌دهند. این افراد معمولا دوست دارند از کار همه‌چیز سر دربیاورند و کاملا می‌دانند هر قطعه‌ای چه کاربردی دارد. این دسته از آدم‌ها غالبا یا بازی‌کننده (Gamer) هستند و انتظار قدرتی فراتر از آنچه را در لپ‌تاپ‌ها عرضه می‌شود دارند یا عشق کامپیوترند و تنها به برقرار ماندن رابطه‌شان با این صنعت فکر می‌کنند. خوب یا بد، سرهم‌کردن قطعات یا همان اسمبل یک کامپیوتر شخصی کار جذابی است که لحظه به لحظه‌ی آن پر از هیجان و آدرنالین است و شما را حسابی جوان می‌کند! ما در این راهنما، سراغ یک قطعه‌ی اساسی از کامپیوترهای شخصی رفته‌ایم که نقش سنگ بنای یک کامپیوتر دسکتاپ را ایفا می‌کند: قطعه‌ای به نام مادربرد. اگر مادربرد به درستی انتخاب شود، فضای مناسبی برای عملکرد سایر قطعات فراهم خواهد شد. پس اگر قصد خرید یک کامپیوتر دسکتاپ را دارید، لطفا به خودتان و جیب‌تان رحم کنید و این راهنما را تا انتها بخوانید!

‌

تعیین پلتفرم

اگر در راهنماهای خرید قبلی با ما همراه بوده باشید، حتما متوجه شده‌اید که ما در بسیاری از موارد، میزان پول و سرمایه را به‌عنوان اولین و مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در خرید مطرح می‌کنیم؛ اما در خرید مادربرد، ماجرا به این شکل نیست. اگر می‌خواهید یک مادربرد خوب انتخاب کنید، اول باید مشخص کنید قصد استفاده از چه مارک پردازنده‌ای را دارید. ما به این پروسه‌ی تعیین مارک پردازنده می‌گوییم: «انتخاب پلتفرم». شما در انتخاب پلتفرم مشخص می‌کنید که دوستدار پردازنده‌های اینتل (Intel) هستید یا اینکه از محصولات اِی‌اِم‌دی (AMD) خوشتان می‌آید. معمولا ۹۰ درصد از کاربران به دلیل این که از قدرت برتر و عملکرد بهتر CPUهای اینتل مطلع هستند، این پردازنده‌ها را به‌عنوان انتخاب اول و آخر خود مشخص می‌کنند. اما عده‌ای هم هستند که پردازنده‌های AMD را به دلیل عملکرد بهتر پردازشگر گرافیکی مجتمع‌شده درون آن‌ها انتخاب می‌کنند. به هر حال، اول مشخص کنید پردازنده‌ی مورد نظرتان از چه برندی است. در این مرحله می‌توانید در صفحه‌ی کلی مادربردها، بخش مبتنی بر Intel یا مبتنی بر AMD را از ستون سمت راست علامت بزنید.

‌

تعیین سوکت پردازنده و چیپ‌ست

بعد از این که برند پردازنده‌ی مدنظرتان را تعیین کردید، خودبه‌خود تعدادی از انتخاب‌های پیش‌رو فیلتر می‌شوند و با مادربردهای کمتری سروکار خواهید داشت. حالا باید دقیقا مشخص کنید به کدام خانواده از پردازنده‌های برند مورد علاقه‌تان تمایل دارید. چراکه مدل‌های مختلف تولیدشده توسط این تولیدکننده‌ها، از سوکت‌های مختلفی برای نصب شدن روی مادربرد استفاده می‌کنند. این سوکت‌ها هم در ابعاد بیرونی و هم در تعداد پین‌های اتصالی با یگدیگر تفاوت دارند و نمی‌توان از هر پردازنده‌ای روی هر سوکتی استفاده کرد. به‌عنوان مثال اگر پردازنده‌ی Intel Core i7-6700K را انتخاب کرده‌اید، باید حتما مادربردی انتخاب کنید که سوکت‌ پردازنده‌اش از نوع Intel LGA 1151 باشد. دقت به این نکته از اهمیت زیادی برخوردار است و باید حسابی برای انتخاب مدل مناسب آن وقت بگذارید. بعد از انتخاب سوکت مناسب، باید به این نکته توجه کنید که کدام چیپ‌ست برای شما مناسب است. در هر نسل از پردازنده‌ها، تعدادی چیپ‌ست عرضه می‌شود که هرکدام امکانات خاصی دارند؛ به عنوان مثال در نسل ششم پردازنده‌های اینتل (Skylake)، شاهد معرفی سه چیپ‌ست اصلی با نام‌های Z170، H170 و B150 بودیم که هرکدام برای طیف خاصی از کاربران ساخته شده ‌بودند. Z170 برای کاربران حرفه‌ای در نظر گرفته شده ‌بود و دو مدل H170 و B150 که با کمی تاخیر نسبت به Z170 ارائه شدند، مدل‌های تضعیف‌‌شده‌ بودند و بازار هدفشان، طیف‌های میانی و انتهایی بازار بود.

 ‌

تعداد و نوع اسلات رم

حافظه‌ی رم (RAM) که درواقع حافظه‌ی اصلی کامپیوترها محسوب می‌شود، مهم‌ترین وجه تمایز دسکتاپ‌ها و لپ‌تاپ‌ها است و استفاده از مقدار رم بیشتر و با فرکانس بالاتر می‌تواند این فاصله را حتی بیشتر هم بکند. اگر یک یا نهایتا دو ماژول رم برای کامپیوتر آینده‌تان در نظر گرفته‌اید که هیچ؛ اما اگر می‌خواهید ظرفیت بالای حافظه‌ی رم و چینش‌های دو یا چهارکاناله را حسابی در سیستم‌تان به خدمت بگیرید، باید به تعداد اسلات (فضای نصب) رم مادربرد هم دقت کنید. پیشنهاد ما این است که حداقل مادربردی با چهار اسلات رم بخرید تا بتوانید در آینده آزادانه به حافظه‌ی کامپیوترتان اضافه کنید. البته تعداد اسلات بیشتر هم در مادربردهای امروزی وجود دارد؛ به‌عنوان مثال، مادربردهای X99 GODLIKE Gaming MSI و ASUS SABERTOOTH X99 از مواردی هستند که ۸ اسلات برای نصب حافظه را در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌دهند.

مورد بعدی که به نصب رم روی کامپیوتر مربوط می‌شود و باید در همین بخش راجع به آن صحبت کنیم، توجه به نوع رم کامپیوتر است. با وجود این که این مورد بلافاصله پس از تعیین سوکت پردازنده و چیپ‌ست مشخص می‌شود، اشاره‌کردن به آن خالی از لطف نیست. برخی از مادربردهای فعلی از رم‌های DDR4 استفاده می‌کنند و برخی دیگر تنها قادر به استفاده از رم‌های DDR3 هستند. طبیعی است که در رم‌های جدیدتر DDR4، سرعت بالاتری در اختیار داریم و بهبودهایی در مصرف انرژی و موارد این‌چنینی صورت گرفته‌ است. پس حتما مطمئن شوید که نوع اسلات رم مادربردتان را دقیقا می‌دانید تا نوع ناسازگاری از رم را برای آن نخرید؛ چراکه انواع رم در تعداد پایه‌ها با هم تفاوت دارند و با خریدن آن‌ها عملا پولتان را دور ریخته‌اید. به حداکثر فرکانس رم پشتیبانی‌شده توسط مادربرد هم دقت کنید. فرکانس بالاتر رم با سرعت بیشتر آن رابطه‌ی مستقیم دارد؛ پس سعی کنید حداکثر فرکانس پشتیبانی‌شده توسط مادربرد، منطبق بر حداکثر فرکانسی باشد که رم مورد علاقه‌تان ارائه می‌دهد. اگر این طور نیست، سعی کنید این دو را تا حد ممکن به هم نزدیک کنید!

‌

تعداد اسلات PCI Express x16

کم‌کم داریم به قسمت‌های خوب قضیه می‌رسیم. به نظر ما مهم‌ترین هدفی که می‌تواند خریدار را به سمت کامپیوتر دسکتاپ هدایت کند و او را از خرید مشابه لپ‌تاپی منصرف کند، قدرت پردازش گرافیکی است. البته این اواخر با معرفی کارت‌های گرافیکی سری ۱۰۰۰ ان‌ویدیا (NVIDIA)، این اختلاف برداشته شد و همان پردازشگر گرافیکی که در کارت‌های دسکتاپی به کار می‌رفت، وارد لپ‌تاپ‌ها هم شد. اما همه قبول دارند که یک کارت گرافیکی حرفه‌ای بدون هیت‌سینک خوب و چند عدد فن و ورودی برق مجزا ناقص است و این موارد را تنها در کارت‌های گرافیکی دسکتاپ می‌توان پیدا کرد. کارت‌های گرافیکی برای وصل‌شدن به مادربرد از اسلاتی به نام PCI Express x16 استفاده می‌کنند که با باب‌شدن استفاده از چند کارت گرافیکی در کنار هم، نیاز به تعداد بیشتر اسلات PCI Express x16 احساس می‌شود. برای اینکه شما هم بتوانید از چند کارت گرافیکی روی کامپیوترتان بهره‌مند شوید، به دو عدد یا بیشتر از این اسلات‌ها نیاز دارید. عبارت x16 که در انتهای نام این اسلات می‌آید، به معیاری اشاره دارد که در کارت‌های گرافیکی به نام مسیر (Lane) شناخته می‌شود و تعداد مسیرها به ازای هر اسلات ۱۶ عدد است. شیوه‌ی استفاده از این مسیرها به پردازنده و چیپ‌ست مربوط می‌شود و توضیح آن در حوصله‌ی این مطلب نمی‌گنجد. همین‌قدر بگوییم در حالتی که امکان استفاده از چند کارت گرافیک وجود داشته ‌باشد، سازنده‌ی مادربرد دقیقا مشخص می‌کند که هرکدام از اسلات‌ها تا چه اندازه می‌توانند از این ۱۶ مسیر (اشاره به همان x16) استفاده کنند. معمولا در مادربردهایی که بیش از یک اسلات PCI Express x16 دارند، تنها یکی از اسلات‌ها در حالت x16 کار می‌کند و بقیه در حالت x8 یا x4 تنظیم می‌شوند. استثنایی که می‌توان در این قسمت به آن اشاره کرد، مادربردهای دارای چیپ‌ست X99 اینتل هستند. این چیپ‌ست قدرتمند از چهل مسیر پشتیبانی می‌کند و می‌تواند دو کارت گرافیکی را در حالت x16 فعال کند و باز هم ۸ مسیر آزاد داشته ‌باشد. بنابراین اگر قصد استفاده از فناوری‌های چند کارت گرافیکی (SLI یا Crossfire) را دارید، ترجیحا سراغ مادربردهایی با چیپ‌ست Intel X99 بروید.

‌

تعداد پورت SATA و M.2 و U.2

این بخش یکی از بخش‌های مهم هر مادربرد است و مشخص می‌کند تا چه تعداد می‌توانید هارددیسک و درایو اس‌اس‌دی (SSD) به کامپیوترتان وصل کنید. حالا اگر به دنبال خرید یک کارت گرافیک حرفه‌ای هستید، باید علاوه‌بر تعداد پورت‌های ساتا به شکل قرارگیری این پورت‌ها روی مادربرد هم دقت کنید. کارت‌های گرافیکی قدرتمند، معمولا طول زیادی دارند و می‌توانند به‌سادگی روی پورت‌های ساتا را بپوشانند. بنابراین بهتر است مادربردی انتخاب کنید که پورت‌های ساتای آن به صورت عمود روی مادربرد قرار نداشته ‌باشند. مادربردهایی که کانکتورهای ساتای آن هم‌جهت با برد اصلی قرار گرفته‌ باشند، بهترین انتخاب برای گیمرها محسوب می‌‌شوند.

کانکتورهای M.2 و U.2 بعد از کانکتور ساتا معرفی شده‌اند و سرعت ارتباط بالاتری از این کانکتور ارائه می‌دهند. مادربردهای مطرح امروزی بسته به کیفیت و قیمتشان، یک یا دو عدد از کانکتور M.2 و U.2 را ارائه می‌دهند و می‌توان از این کانکتور برای اتصال SSDهای سریع یا ماژول کارت شبکه‌ی وایرلس استفاده کرد. آن مادربردهایی هم که به صورت کارخانه‌ای دارای امکان اتصال به شبکه‌ی بی‌سیم هستند، از همین رابط برای کارت شبکه استفاده کرده‌اند.

‌

امکانات شبکه

معمولا تمام مادربردهای امروزی، حداقل یک پورت LAN را در اختیار دارند و برخی از مدل‌های جدیدتر و صدالبته گران‌تر، از دو پورت LAN استفاده می‌کنند. این که اساسا وجود دو پورت LAN به درد چه افرادی می‌خورد، بر خودمان هم پوشیده ‌است! ولی جزو امکاناتی است که در مادربردها به کار گرفته می‌شود و ما هم به عنوان مزیت به آن اشاره می‌کنیم. معمولا در مادربردها از کارت‌ شبکه‌ی اینتل برای پورت LAN استفاده می‌شود؛ اما مادربردهای کمی حرفه‌ای‌تر از کارت شبکه‌ی Killer استفاده می‌کنند و ادعای این را دارند که سرعت و کیفیتی فراتر از کارت‌ شبکه‌های معمولی دارند. برخی از مادربردها دارای کارت شبکه‌ی بی‌سیم هم هستند و می‌توانند به صورت مستقیم به شبکه‌ی وای‌فای وصل شوند. بنابراین اگر استفاده از شبکه‌ی بی‌سیم روی کامپیوتر برایتان مهم است (که معمولا هم هست)، مادربردی انتخاب کنید که دارای کارت شبکه‌ی بی‌سیم باشد. یک نکته‌ی دیگر را هم مدنظر داشته ‌باشید: معمولا مادربردهای دارای کارت شبکه‌ی بی‌سیم، بلوتوث هم دارند و می‌توانید موبایلتان را به کامپیوتر وصل کنید و به نقل و انتقال اطلاعات بپردازید. توجه داشته ‌باشید مدل‌های دارای کارت شبکه‌ی بی‌سیم در مقایسه‌ با سایر مادربردها قیمت بیشتری هم دارند. در این زمینه می‌توان به مدل‌های ASUS MAXIMUS VIII EXTREME و ASUS Z170I PRO GAMING اشاره کرد.

‌

پورت‌های پنل پشتی مادربرد

این قسمت، تنها جایی است که از بیرون کیس می‌توان به آن دسترسی داشت. زمانی که مادربرد درون کیس کامپیوتر قرار می‌گیرد، تنها این پورت‌ها هستند که از کیس بیرون می‌زنند و می‌توانند نمادی بیرونی از میزان قدرتمندی مادربرد باشند. چیزهایی که در پنل پشتی باید وجود داشته ‌باشد، پورت USB 3.0 به تعداد زیاد، پورت LAN و پورت‌های صدا و خروجی‌های تصویر (شامل VGA و DVI و HDMI و DisplayPort) است. سازندگان مادربرد گاهی اوقات در این موارد دست می‌برند و دکمه‌های خاصی را در این قسمت به خدمت می‌گیرند تا بر امکانات مادربرد افزوده شود؛ مثلا دکمه‌ی ریست‌کردن بایوس و ورود به حالت اورکلاک از مواردی هستند که به دلخواه و صلاحدید سازنده در این قسمت اضافه و کم می‌شوند. در برخی مادربردهای جدید و اکثر مادربردهای قدیمی تعدادی پورت P/S2 برای وصل‌کردن ماوس و کیبورد هم وجود دارد. این پورت تقریبا منسوخ شده ‌است و با این حال، اکثر تولیدکنندگان مادربرد هنوز روی استفاده از آن اصرار دارند.

‌

امکانات اورکلاک

تعدادی از مادربردها علاوه بر امکانات معمولی و استانداردی که باید داشته ‌باشند، ویژگی‌های خاصی را هم به همراه دارند که باعث می‌شود علاقه‌مندان کامپیوتر بتوانند راحت‌تر به جان قطعات بیفتند و در تنظیمات آن‌ها دستکاری کنند. این دستکاری‌ها با عنوان اورکلاک (Overcock) کردن شناخته می‌شوند و مادربردها نقش مهمی در فراهم‌آوردن این امکانات بازی می‌کنند. در مادربردهای مخصوص اورکلاک از مدار تغذیه‌ی حرفه‌ای‌تری در مقایسه با مادربردهای معمولی استفاده می‌شود؛ چراکه اساس اورکلاک، بالابردن فرکانس کاری قطعات است که به مصرف برق بیشتری از طرف آن‌ها منجر می‌شود. به این ترتیب، وجود مدار تغذیه‌ی قوی‌تر برای مادربردهای مخصوص اورکلاک ضروری است. از طرف دیگر زمانی به یک مادربرد عنوان «مخصوص اورکلاک» می‌دهیم که امکان نظارت‌کردن به مشخصات سیستمی را فراهم یا ساده‌تر کند و اجازه دهد به‌سرعت در ولتاژها و فرکانس‌ها تغییر ایجاد کنیم. مادربردهای مخصوص اورکلاک معمولا دارای یک سون سگمنت روی برد هستند و با نشان‌دادن کدهای خاصی که هرکدام معنا و مفهوم از پیش مشخص شده‌ای دارند، به کاربر کمک می‌کنند تا متوجه شود کامپیوترش در چه وضعیتی قرار دارد. در کنار این سون سگمنت، تعدادی کلید برای افزایش فرکانس‌ها و برق مصرفی قطعات در نظر گرفته شده‌ که کار را برای اورکلاکر (کسی که اورکلاک می‌‌کند) راحت می‌کنند. یکی از بهترین مادربردهای موجود که امکانات اورکلاک بسیار بالایی دارد، مدل GIGABYTE GA-Z170X-SOC Force است.

‌

نورپردازی و ظاهر

شاید یکی از کم‌اهمیت‌ترین ویژگی یک مادربرد، ظاهر آن باشد؛ اما برای آن‌هایی که کیس شیشه‌ای دارند، مهم است که بتوانند مادربرد حرفه‌ای خود را به دوست و آشنا نشان دهند. بنابراین سازنده‌های مادربرد به این فکر افتادند تا دستی به سر و روی محصولات خود بکشند و مادربردها را کمی زیباتر از قبل بسازند. حالا کار به جایی رسیده که بعضی از مادربردهای امروزی به جای آنکه وظیفه‌ی اصلی خود را به‌خوبی انجام دهند، تمرکز اصلی خود را روی زیباسازی گذاشته‌اند. از چند سال قبل به این طرف هم قابلیتی به مادربردها اضافه شده تا نورپردازی مادربرد را انجام دهد. در این فناوری از وجود LEDهای چند میلیون رنگ استفاده می‌شود و می‌توانید قسمت‌های مختلف مادربرد را به رنگ دلخواه‌تان درآورید. مدل‌های ASUS ROG MAXIMUS VIII FORMULA و ASUS STRIX Z270E GAMING جزو مادربردهایی هستند که به نورپردازی روی محصول مجهز شده‌اند.

‌

جمع‌بندی

در دنیای مادربردها آن‌قدر جزئیات وجود دارد که می‌توان ساعت‌ها در موردشان حرف زد. ولی ما می‌خواستیم صرفا جنبه‌های اصلی و تعیین‌کننده‌ی آن‌ها را مطرح کنیم و تصمیم‌گیری در مورد جزئیات بعدی را به عهده‌ی خودتان بگذاریم. با دانستن اطلاعاتی که در این راهنمای خرید مطرح شده، می‌توانید از بین لیست مادربردهای دیجی‌کالا به‌سادگی به جمع‌بندی نهایی برسید و از مادربردتان نهایت لذت را ببرید.

‌

‌