نفسی که تنگ‌تر شد؛ باران خوزستان واقعا اسیدی بود؟
طی سال‌های اخیر نفس خوزستانیها بارها از طوفان‌های گرد و غبار تنگ شده و به شماره افتاده است. حالا که تابستان تمام شده و به نظر می‌رسد خوزستانیها از گرد و غبار خلاص شده‌اند، نوبت به باران‌های پاییزی رسیده است. این سومین سالی است که بارش باران‌های پاییزی تعداد زیادی از خوزستانیها را در عین بهت و ناباوری راهی مراکز درمانی می‌کند. پایگاه خبری-اطلاع‌رسانی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز تعداد مراجعه‌کنندگان به بیمارستان‌های استان را تا ظهر روز جمعه (۸ آبان) ۸ هزار و ۵۷ نفر عنوان کرد که از این تعداد ۱۰۰ نفر به دلیل مشکلات حاد تنفسی در بخش‌های عمومی بستری و ۹ نفر نیز در بخش (ICU) تحت مراقبت‌های ویژه قرار گرفته‌اند.
باران روزهای گذشته واقعا اسیدی بود؟
معاون دانشگاه علوم پزشکی اهواز، دکتر ایرج نظری روز گذشته (۸ آبان) در حاشیه‌ی بازدید از بخش‌های اورژانس حاد و داخلی سه بیمارستان این استان ضمن بیان آنکه تاکنون گزارشی درباره مرگ شهروندان در استان خوزستان بر اثر مشکل تنفسی ناشی از بارش باران اعلام نشده، گفت: «سال گذشته که برای علت‌یابی بروز این پدیده در استان بررسی‌هایی انجام شد به دلیل مشابهت بارش‌های صورت گرفته با برخی علائم باران اسیدی، اصطلاح غلطی رایج شد که این بارانها اسیدی است در حالی که حداقل درباره بارندگی‌های امسال و سال قبل بر اساس اندازه‌گیری pH آب باران، اطمینان داریم که این بارانها اصلأ اسیدی نیست.»
مدیرکل هواشناسی خوزستان، کوروش بهادری نیز پنجشنبه شب (۷ آبان) و در خلال تشکیل جلسه ستاد بحران استاد خوزستان اعلام کرد که بارندگی‌های این چند روز از طریق دستگاه اندازه‌گیری باران اسیدی اهواز آزمایش شده و آنالیز آن نشان می‌دهد که باران اسیدی نبوده و pH این بارانها عادی است. با این وجود شکی در این نیست که در هوای خوزستان موادی وجود دارد که می‌تواند در هنگام بارندگی به راحتی مجاری تنفسی را تحریک و یا حتی منجر به اسپاسم و گرفتگی مجاری تنفسی شود. مساله اینجاست که علاوه بر آن تعداد از شهروندان استان که راهی بیمارستان شده‌اند، تعدادی از اهوازی‌ها بالاخص زنان و کودکان نیز سر دردهای شدید داشته‌اند که ظاهراً قریب چند ساعت (حدود ۵ ساعت) دوام داشته و سپس بهتر شده است. اما این ترکیبات چیست و چگونه می‌تواند مشخص شود؟
باران اسیدی چیست؟
باران اسیدی عمدتاً در نتیجه وجود دی‌اکسید گوگرد، اکسیدهای نیتروژن و سایر آلاینده‌هایی که در اثر سوزاندن سوخت‌های فسیلی حاوی گوگرد (مانند نفت یا زغال) به درون اتمسفر رها می‌شوند، ایجاد می‌شود. باران اسیدی به ندرت در نزدیکی منبع آلودگی می‌بارد چرا که دوده حاصل از دودکش‌ها قبل از بارش می‌تواند کیلومترها توسط جریان هوا جابجا شود. درست به همین دلیل است که کشورهای اسکاندیناوی باران اسیدی تولید شده در کارخانه‌های انگلستان و آلمان را دریافت می‌کنند یا آنکه در کانادا باران اسیدی با منشاء کارخانه‌های کشور آمریکا می‌بارد. اما از طرف دیگر وضعیت اقلیمی و جریان هوا طبیعتاً در این‌مورد نقش اساسی دارد چرا که گاه و بیگاه دیده شده که بارش باران اسیدی چندان از منبع آلودگی فاصله نداشته. شواهد متعدد حاکی از آن است که ذرات دوده اسیدی می‌تواند در نزدیکی منبع تولید آلودگی نیز ریزش داشته باشد و این مورد اغلب هنگامی رخ می‌دهد که کربن با تری‌اکسیدگوگرد حاصل از سوخت‌های غنی از گوگرد ترکیب شود. نتیجه این امر هم می‌تواند آسیب به سطوح باشد چنانچه در برخی از ساختمان‌های سنگی نمونه‌های آن ثبت شده است. اثرات باران اسیدی معمولاً ابتدا توسط حیات‌وحش احساس می‌شود. حیات آبی دریاچه‌ها بالاخص ماهی‌ها و جانوران میکروسکوپی بهترین شاخص برای سنجش چنین آلودگی‌هایی هستند. ضمن آنکه در برخی از منابع آمده که باران اسیدی می‌تواند باعث مرگ تدریجی درختان کاج از طریق از دست دادن برگ‌هایشان باشد.
لازم به یادآوری است که در پاییز سال ۹۲ و در خلال سفر دو هفته‌ای رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست، خانم دکتر معصومه ابتکار به استان خوزستان شبکه‌ای از ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا شامل ۱۵ ایستگاه در کل استان خوزستان و ۴ ایستگاه در شهر اهواز راه‌اندازی شد. ضمناً در پاییز سال گذشته مدیرکل محیط‌زیست خوزستان، احمدرضا لاهیجان‌زاده اعلام کرد: «۱۵ شهرستان استان به ایستگاه سنجش آلودگی هوا مجهز شده‌اند یعنی در سطح استان ۲۰ ایستگاه سنجش آلودگی هوا وجود دارد.» این مقام مسوول در آخرین صحبت‌های رسمی خود در تاریخ ۸ آبان امسال ضمن اشاره به اینکه دستگاه‌های پایش هوای استان توانایی اندازه‌گیری میزان آلاینده‌های شاخص از جمله دی‌اکسیدگوگرد، ترکیبات ازت، هیدروکربورها(HC)، ازن و غبار را دارند؛ گفت: «نتایج آزمایش باران‌های اخیر حضور این نوع آلودگیها را در هوا نشان نداده.»
پرونده‌ی متهمان احتمالی در دست بررسی است
در حال حاضر تعدادی از کارشناسان محیط‌زیست باور دارند که اصل مشکل بالاخص در اهواز می‌تواند از جانب آلاینده‌های نفتی (فلرها) باشد ضمن آنکه عده‌ای هم به نقش نیشکر، فاضلاب و فولاد در این مساله اشاره می‌کنند. اتهام آلاینده‌های نفتی از آن‌جا قوت می‌گیرد که بارش اندک باران می‌تواند سبب تغییر شرایط شود و این مورد ظاهراً در اهواز رخ داده است یعنی پس از بارش باران شرایط عملاً تغییر کرده و هوا مدتی بهتر شده است. جالب اینجاست که مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خوزستان نیز گفته بعد از وزش باد و بارندگی، هوا در شرایط سالم و استاندارد گزارش شده است.
انگشت اتهام به سمت فلرهای گازی اشاره رفته است.
فلر گازی(Flare Gas) یا فلر استک (Flare Stack) که از آن تحت عنوان برج فلر هم یاد می‌شود، در اصل یک ابزار احتراق گازی است که در مکانهای استخراج نفت و گاز جهت سوزاندن گازهای اضافه کاربرد دارد. فلرهای گازی در حقیقت همان مشعل‌های برافروخته‌ای هستند که در نزدیکی کارخانجات صنعتی نظیر پالایشگاه‌های نفت، کارخانجات شیمیایی، کارخانجات فرآوری گاز طبیعی، سایت‌های تولید نفت و گاز که در آنها چاه نفت یا چاه گاز وجود دارند، یا در اسکله‌های نفت و گاز فراساحلی و برخی از مکانهای دفن زباله دیده می‌شوند. اگر از طریق پرواز هوایی یا حتی با ماشین به اهواز سفر کرده باشید حتماً خاطره این مشعل‌های برافروخته را در ذهن دارید. کارشناسان در حال حاضر آلودگی حاصل از فلرهای نفتی (مشعلها یا دودکش‌های نفتی) را متهم ردیف اول این پرونده می‌دانند و این در حالی است که نقش آلودگی حاصل از سوزاندن مزارع نیشکر، سوزاندن لاستیک و زباله نیز همچنان بعنوان سایر متهمان در حال بررسی است.
علاوه بر فلرهای گازی، مزارع نیشکر هم از متهمان اصلی این حادثه به شمار می‌روند
البته برخی کارشناسان به دلیل بروز این پدیده در ماه‌های خاص از سال (ماه‌های آبان و آذر) احتمال گرده‌افشانی گونه‌های خاص از گیاهان را مطرح کرده‌اند اما جالب اینجاست که گروهی از گیاه‌شناسان مطرح در موضع‌گیری‌های غیررسمی خود با این امر موافق نیستند و همچنان بر تاثیر آلودگی حاصل از فلرها پافشاری می‌کنند. آن‌طور که از نظرات کارشناسان محیط‌زیست برمی‌آید، اغلب تاثیر بارندگی بر عوامل آلاینده بالاخص آلودگی حاصل از فلرها را مهمترین گزینه‌های این مساله عنوان کرده و معتقدند که نظر به ادامه‌دار شدن این پدیده ظرف سه سال و مشکلات حادی که بواسطه آن برای شهروندان خوزستانی ایجاد شده، ضروری است که هرچه سریعتر کارگروه‌های تخصصی بصورت رسمی اعلام موضع کنند و سپس در اسرع وقت راه‌هایی جهت مهار این مشکل ارائه دهند.
توصیه‌هایی به خوزستانیها
از آن‌جایی که احتمال بروز مجدد این پدیده خالی از انتظار نیست لذا توصیه می‌شود که شهروندان خوزستانی تاحد امکان از مواجهه و یا احیاناً قرار گرفتن در زیر باران پرهیز نمایند، درب‌ها و پنجره‌ها را در زمان ریزش باران بسته نگاه دارند، در صورت ضرورت خروج از منازل در زمان بارندگی حتماً از ماسک‌های خاص استفاده کنند، کلیه بیماران بالاخص بیماران ریوی و بیماران دچار مشکلات قلبی و عروقی در این زمینه حساس‌تر باشند و کلیه داروهای خود را به موقع مصرف نمایند، افراد سالخورده- کودکان و زنان باردار در زمان بارندگی به هیچ‌وجه از منزل خارج نشوند و ضمناً کلیه شهروندان در صورت احساس تنگی‌نفس به سرعت خود را به نزدیکترین درمانگاه یا بیمارستان برسانند تا اقدامات درمانی لازم بر روی آنها صورت پذیرد.
منابع:
otaghkhabar24.ir/news/21818
news.ajums.ac.ir/rha/index.php?q=mataleb/5941
www.akharinnews.com
www.irna.ir/fa/News/81817760
/www.asriran.com/fa/news/305449
Environmental Science Encyclopedia
www.eoearth.org/view/article/173693
www.ghatreh.com/news/nn28330090
www.shana.ir
دوستان یه فاتحه پیش پیش برا ما خوزستانیا بخونید ??
خود دانشگاه علوم پزشکی هم ۲-۳ سال پیش اعلام کرده بود که علت اولین بارون اسیدی طی همین مدت گذشته بیشتر بخاطر سوزوندن لاستیک های ماشین در اطرافه شهر بوده.
ما هم دقیقا همین مشکل رو تو اراک داشتیم!
مخصوصا سردردو تنگی نفس های شدید و طولانی
بیاه…تحویل بیگیر…ملت منتظرن بارون بیاد برن زیر بارون…خوش بگذرونن…..از هوای اینجوری لذت ببرن…اما ماها باید ذلت ببریم…چه وضعیه اخه..اون از شرجی و گرمای طاقت فرسا…اون از گردوخاک…ااون از آب لوله که اگه یه ذره خوردی قطعا جات تو بیمارستانه…ینم از بارون…جالبه ک ۳۰-۴۰% بودجه کشور رو هم داره تامین میکنه….تو شهرما ،مخصوصا مناطقی ک کنار صنایع فولاد هستن…اگه لوله هایی که واسه کولر دوتیکه میکشن رو ببینید،،وحشت میکنید…این لوله ها مسی رنگ هستن ک بعد از ۲-۳ماه حتی باوجود عایق..ب رنگ مشکی درمیان…اونوقت فک کن چی به سر ریه ی ماها میاد ک عایقم نداره دوستم توتصفیه خونه کار میکنه میگه ک اکثر دستگاه ها قدیمین و حدودا ۴۰سال قدمت دارن….اینارو ب کی بگیم…دیگه توان نداریم.. چندسال از جنگ گذشته؟؟..هنوز خیلی از منطقه های ابادان و خرمشهر جنگ زده ان….
خدا وکیلی یه نفر به فکر ما خوزستانیها باشه . گرد و خاک . گرما و الانم که باران اسیدی . خانواده من بخاطر این چیزا مشکل تنفسی گرفتن .
به نظرتون کسی جوابگو هست ؟ اینهمه مشکل هست و خداروشکر که هیچ امکاناتی هم نیست . اینهمه شرکت تو اهواز هستن و این مشکلات رو ایجاد کردن و بیشتر کارکنان این شرکتها هم غیر بومی هستن پس ما دلمون رو به چی خوش کنیم
بخدا این رسمش نیست به یه استانی که زمان جنگ همشون ایستادن و از خاک وطنشون دفاع کردن اینطور بی توجهی بشه .