آینده‌ی هواپیماهای فراصوت چه خواهد بود؟

در سال ۲۰۰۳، «کنکورد» (Concorde)، هواپیمای جتی که ثروتمندترین مسافران هوایی را در سه ساعت از نیویورک به لندن می‌رساند، پس از نزدیک به سه دهه فعالیت، به کار خود پایان داد. این جت «فراصوت» (supersonic)، که با سرعت ۲ ماخ (دوبرابر سرعت صوت؛ برابر با حدودا ۶۸۰ متر بر ثانیه) آسمان را در می‌نوردید، هیچ‌گاه به سوددهی مطلوبی نرسید. سانحه‌ی مرگبار سقوط پرواز ۴۵۹۰ «ایر فرانس» (Air France) در سال ۲۰۰۰ هم مزید بر علت شد تا علاقه به پرواز با این هواپیما شدیدا کاهش پیدا کند. اما چند شرکت تولیدکننده‌ی هواپیما بر این عقیده هستند که تقاضا برای سرعت بیش‌تر در سفرهای هوایی به اندازه‌ای بالا رفته است که می‌تواند ساخت هواپیماهای فراصوت را به سوددهی برساند. این شرکت‌ها چند طرح جدید برای بازگرداندن سرعت فراصوت به پروازهای تجاری در سر دارند.

غرش گوش‌خراش

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های پیش روی هواپیماهای فراصوت، پدیده‌ی «غرش صوتی» (Sonic Boom) است. صدایی که یک هواپیما هنگام شکستن دیوار صوتی به وجود می‌آورد به اندازه‌ای گوش‌خراش است که شکستن دیوار صوتی در ایالات متحده و چند کشور دیگر ممنوع اعلام شده. این مساله باعث شده هواپیماهای فراصوت مسیرهای چندانی را برای پرواز تجاری در اختیار نداشته باشند.

«شرکت ایریون» (Aerion Corporation) در حال کار بر روی یک هواپیمای جت فراصوت شخصی است. این هواپیما از یک فناوری جدید برای طراحی بال‌ها استفاده کرده و از سیستم‌های پیش‌رانشی جدیدی بهره می‌برد. این جت فراصوت با سرعت ماخ ۰/۹۹ (حدودا ۳۳۶ متر بر ثانیه) بر فراز خشکی پرواز می‌کند، بیش‌ترین سرعتی که بدون تخطی از قوانین می‌توان به آن رسید، و زمانی که بر فراز اقیانوس قرار گرفت، سرعت‌اش را به ماخ ۱.۵ (حدودا ۵۱۰ متر بر ثانیه) می‌رساند. پرواز از نیویورک تا پاریس با این هواپیما کمی بیش‌تر از چهار ساعت طول خواهد کشید.

یکی از مشکلات پیش‌روی هواپیماهای فراصوت، صدای مهیبی است که بر اثر شکستن دیوار صوتی ایجاد می‌شود

شرکت هوایی «هایپرماخ» (Hypermach) در حال تلاش برای از بین بردن یا کاهش دادن صدای تولیدشده هنگام غرش صوتی است. در این صورت، رویای پرواز با سرعت فراصوت بر فراز خشکی تبدیل به واقعیت خواهد شد. هواپیمای جت «سونیک‌استار» (SonicStar) این شرکت از «فناوری کاهش نیروی پسا الکترومغناطیسی» (electromagnetic drag reduction technology) بهره می‌برد. این فناوری موجب کاهش صدای غرش صوتی شده و امکان پرواز با سرعت ماخ ۳.۶ (حدودا ۱۲۲۵ متر بر ثانیه) را در ارتفاع ۶۰ هزار پایی (حدودا ۱۸ هزار متر) فراهم می‌کند.

پیش به سوی ماورای صوت

البته به عقیده‌ی بعضی‌ها دوران هواپیماهای فراصوت، که بیش از ۶۰ سال پیش قدم به عرصه‌ی وجود گذاشتند، به سر رسیده و وقت آن است که یک پله بالاتر برویم. در راس این عده، مالک «ایرباس» (Airbus)، یعنی «شرکت صنایع دفاع هوایی و فضایی اروپا» (EADS – European Aeronautic Defense and Space Company)، و پروژه‌ی هواپیمای «حمل و نقل پرسرعت بدون آلودگی» (ZHEST – Zero Emission High Speed Transport) قرار گرفته‌اند. کلمه‌ی «پرسرعت» کم‌لطفی در حق این هواپیما است که قرار است با سرعت «ماورای صوت» (hypersonic) پرواز کند، یعنی چهاربرابر سرعت صوت، برابر با بیش از ۴۸۰۰ کیلومتر بر ساعت.

هواپیمای مسافربری فراصوت کنکورد در سال ۲۰۰۳ پس از حدود سه دهه پرواز بازنشست شد

پس غرش صوتی چه می‌شود؟ ZHEST بالاتر از جو زمین پرواز می‌کند. این یعنی صدای غرش‌اش به زمین نخواهد رسید. این هواپیما حتی مساله‌ی آلودگی هوا را هم حل خواهد کرد. معمولا هواپیماهای فراصوت سوخت بیش‌تری را نسبت به هواپیماهای عادی می‌سوزانند. اما طراحی ZHEST به گونه‌ای انجام گرفته که از «سوخت زیستی» (biofuel) به دست آمده از جلبک دریایی استفاده کند. پس ZHEST با یک تیر سه هدف را خواهد زد: دیگر خبری از غرش صوتی نخواهد بود، هوا هم دیگر آلوده نخواهد شد و پرواز پاریس تا توکیو تنها دو ساعت و نیم به طول خواهد انجامید. البته یک مساله‌ای وجود دارد: طبق پیش‌بینی شرکت EADS، این هواپیما حداقل تا ۳۰ سال دیگر برای پروازهای تجاری در دسترس نخواهد بود.

منبع: Howstuffworks